Page 55 - เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ ครั้งที่ 23
P. 55
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 23
ประชาธิปไตยในภูมิทัศน์ใหม่
เข้ามากับระบอบเดิม ซึ่งระบอบเช่นนี้จากปี 2522-2531 กลายเป็นตัวอย่างของความสำเร็จ
ในการคงอำนาจของฝ่ายอนุรักษนิยม (ที่มีทหารเป็นแกนกลางของอำนาจ) ผสมผสานเข้ากับ
กลไกและการเมืองแบบเสรีนิยม หรืออาจกล่าวได้ว่าการเปลี่ยนผ่านในการเมืองไทยในยุคหลัง
รัฐประหารปี 2520 มีความจำกัด และถูกออกแบบไม่ให้การเปลี่ยนผ่านเดินไปสู่จุดหมาย
ปลายทางของการสร้างประชาธิปไตยให้เกิดความเข้มแข็งได้จริง (หรือที่ในทางทฤษฎีหมายถึง
Democratic Consolidation)
5) หลังจากการสิ้นสุดของสงครามเย็นแล้ว การแข่งขันคงเหลือเพียงอุดมการณ์ 2 ชุด
ที่ต่อสู้กันไม่จบและดำเนินต่อไป การต่อสู้ชุดที่สามของยุคหลังสงครามเย็นมีบริบทของโลกที่
เป็นโลกาภิวัตน์ และการต่อสู้ชุดนี้เริ่มต้นด้วยรัฐประหาร 2534 แต่ฝ่ายเสรีนิยมกลับเป็น
ผู้ชนะในเหตุการณ์ปี 2535 ที่มาพร้อมกับรัฐธรรมนูญฉบับประชาชนในปี 2540 และ
ความคาดหวังในการปฏิรูปการเมืองไทย แม้กระแสเสรีนิยมจะทวีความเข้มแข็งมากขึ้นภายใต้
กระแสโลกาภิวัตน์ แต่เสรีนิยมไทยยังคงความเปราะบาง และต้องเผชิญกับอนุรักษนิยม
ที่ผนึกกำลังกับเสนานิยมไม่เปลี่ยนแปลง อย่างไรก็ตาม ชัยชนะของประชาชนในปี 2535
เป็นดังการมาของ “คลื่นประชาธิปไตยลูกที่สาม” ในการเมืองไทย และเกิดการเปลี่ยนผ่านสู่
ประชาธิปไตยอีกครั้ง แต่ประชาธิปไตยยังคงต้องเผชิญกับความท้าทายจากการต้านทาน
ขอบกระแสอนุรักษนิยมไม่ต่างจากในอดีต
6) หากพิจารณาจากบริบทของการเมืองไทย ปีกเสรีนิยมและ/หรือฝ่ายประชาธิปไตย
ชนะทางการเมืองในปี 2475 ชนะครั้งที่สองในปี 2516 และชนะครั้งที่สามในปี 2535 ซึ่งจะ
เห็นได้ว่าชัยชนะทั้งสามครั้งนี้ไม่ได้จบลงด้วยการเปลี่ยนผ่านทางการเมืองที่เดินไปสู่การสร้าง
ความเข้มแข็งของระบอบประชาธิปไตย กลับจบลงด้วยการฟื้นอำนาจของฝ่ายอนุรักษนิยม
ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่ากระแสตีกลับของฝ่ายขวามีพลังในการขับเคลื่อนทิศทางการเมืองไทยเสมอ
อำนาจของฝ่ายขวา
7) หากมองจากมุมของฝ่ายขวาแล้ว การโค่นล้มฝ่ายเสรีนิยมในการต่อสู้ของการเมือง
ไทยนั้น เกิดขึ้นและประสบความสำเร็จมาโดยตลอดนับตั้งแต่รัฐประหาร 2490 เป็นต้นมา
จนอาจกล่าวได้ว่าแทบไม่เคยมีภาวะที่ฝ่ายขวา ซึ่งที่มีพันธมิตรที่เข้มแข็งทั้งชนชั้นนำ ผู้นำทหาร
การแสดงปาฐกถานำ และผู้นำสายอนุรักษนิยม จะยินยอมให้ฝ่ายเสรีนิยมและ/หรือฝ่ายประชาธิปไตยสามารถเติบโต
ได้อย่างเข้มแข็งในสังคมไทย และพวกเขาพร้อมที่จะใช้พลังทางทหารยุติภาวะเช่นนั้น
รัฐประหารจึงกลายเป็นเครื่องมืออย่างดีของการหยุดยั้งกระบวนการสร้างความเข้มแข็ง
ของประชาธิปไตย ขณะเดียวกันก็ใช้พลังเช่นนี้เป็นกลไกของการสร้างความเข้มแข็งของลัทธิ
อำนาจนิยม (Authoritarian Consolidation)
8) ในยุคปัจจุบัน กระบวนการสร้างระบอบอำนาจนิยมมีเส้นแบ่งเวลาที่สำคัญสองช่วง
คือ รัฐประหาร 2549 และรัฐประหาร 2557 อันบ่งบอกอย่างชัดเจนถึงสภาวะของ
