Page 105 - เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ ครั้งที่ 23
P. 105
การประชุมวิชาการ
10 สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 23
ประชาธิปไตยในภูมิทัศน์ใหม่
กับการเมือง เพื่อตอบสนองต่อสิ่งที่ประชาชนชื่นชอบ นอกจากนี้ การกำหนดนโยบายดังกล่าว
ยังถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่า เป็นแนวทางที่ไม่เหมาะสมต่อการพัฒนาประเทศในระยะยาว (อเนก
เหล่าธรรมทัศน์, 2549) และสร้างผลกระทบในอนาคตให้กับประเทศ เช่น โครงการประชานิยม
ทำให้ GDP ของประเทศลดลงโดยเฉลี่ยปีละประมาณร้อยละ 1 และส่งผลกระทบต่อระบบ
เศรษฐกิจมหภาคและเป็นต้นตอของวิกฤตหนี้ของประเทศ (Funke, Schularick, & Trebesch,
2021; ภูมิวัจน์ ปุณยวุฒิปรีดา, 2563)
ไม่ว่าจะถูกตั้งข้อสังเกตถึงความไม่เหมาะสมอย่างไร แต่นโยบายประชานิยมก็สามารถ
สร้างความได้เปรียบในการแข่งขันให้กับพรรคการเมืองได้ ดังจะเห็นได้จากภายหลังการเลือกตั้ง
ในปี พ.ศ. 2548 พรรคไทยรักไทยได้รับการเลือกตั้งอย่างท้วมท้นโดยได้รับจำนวน ส.ส.
มากถึง 376 ที่นั่ง จากจำนวนทั้งหมด 500 ที่นั่ง และทำให้ในเวลาต่อมาพรรคการเมืองอื่น
ต่างก็นำเสนอโครงการในลักษณะประชานิยมอย่างเป็นเรื่องปกติ เช่น เมื่อครั้งพรรคเพื่อไทย
เป็นรัฐบาลก็มีโครงการจำนำข้าว โครงการพักหนี้เกษตรกร และโครงการรถไฟฟรี (กรุงเทพ
ธุรกิจ, 2556 28 ตุลาคม) ส่วนรัฐบาลที่นำโดยพรรคพลังประชารัฐก็มีโครงการสนับสนุน
เงินค่าครองชีพ 9,000 บาท แก่ประชาชน โครงการเที่ยวด้วยกัน และโครงการคนละครึ่ง
(กระทรวงการคลัง, 2564; กรุงเทพธุรกิจ, 2564 23 มีนาคม)
โครงการประชานิยมจึงถูกพรรคการเมืองหยิบยกมาใช้อย่างต่อเนื่องเพื่อสร้างความได้เปรียบ
ในการแข่งขัน แต่ดูเหมือนจะเป็นนโยบายที่สร้างความชอกช้ำให้แก่ประเทศ และในที่สุด
การนำเสนอนโยบายประชานิยมก็กลายเป็นเรื่องปกติในทางการเมือง เนื่องจากหาก
พรรคการเมืองใดไม่นำเสนอนโยบายประชานิยมก็มักจะถูกตั้งข้อครหาว่า ไม่สนใจต่อ
ความยากจนของประชาชน (ทรงภูมิ พรหมภาพ & โกวิท วงศ์สุรวัฒน์, 2558)
คุณค่าเชิงสัญญะ นโยบายขายความหมาย
คุณค่าที่เป็นหัวใจของแนวคิดการบริโภคเชิงสัญญะ คือ คุณค่าเชิงสัญญะ ซึ่งเมื่อ
พิจารณาในบริบทของพรรคการเมืองแล้ว คุณค่าเชิงสัญญะ คือ ความรู้สึกที่ประชาชนได้รับ
ผ่านสัญญะจากพรรคการเมือง เพื่อแสดงว่าตนเองมีความแตกต่างจากผู้อื่นในสังคม การเลือก
พรรคการเมืองจะขึ้นกับความรู้สึกที่ได้รับจากพรรคการเมืองในแง่ของคุณค่าความหมายที่เป็น
นามธรรม เช่น ความเป็นประชาธิปไตย ความรักชาติ ความจงรักภักดี หรือความเป็นคนรุ่นใหม่
(สาโรจน์ บุญเสริมวรรณ & สุชาติ ศรียารัณย, 2562; เหมือนฝัน คงสมแสวง, 2562)
ผ่านสัญญะ เช่น การใช้สีแดงของคนเสื้อแดง และการใช้สีเหลืองของคนเสื้อเหลือง และการใช้
การประชุมกลุ่มย่อยที่ 1 อุณโณ, 2560; Springnew, 2020 19 November)
เป็ดเหลืองของม็อบคณะราษฎร์ (สินธุชัย ศุกรเสพย์, 2562; อภิชาต สถิตนิรามัย & อนุสรณ์
ด้วยเหตุนี้ประชาชนจึงมิได้พิจารณาพรรคการเมืองจากนโยบายเพื่อประโยชน์ส่วนรวม
หรือนโยบายประชานิยมเท่านั้น แต่จะพิจารณาจากความหมายที่ได้รับจากพรรคการเมืองเพื่อ
