Page 309 - kpi20858
P. 309
266
ผลงานจิตรกรรมที่บริเวณผนังตอนบน แสดงภาพเหล่าเทพพนม ทั้งเทพบุตร และเทพธิดา
ที่พื้นหลังเขียนเป็นสีฟ้าดั่งก าลังเหาะเหินอยู่บนสรวงสรวรรค์ การระบายสีฟ้าอ่อนบนผนังแห่งนี้ ถือ
เป็นความชาญฉลาดของท่าน เพราะนอกจากจะสร้างระยะในความรู้สึกได้แล้วนั้น ยังเป็นการเปิด
การสร้างพื้นที่ว่าง เพิ่มมวลอากาศ ลดความแออัดของรูปทรงที่มีลงได้ ถัดลงมาปรากฏมีแถบสีฟ้า
ซึ่งตกแต่งด้วยลวดลายเฟื่องอุบะ โดยรอบพระอุโบสถ ท าหน้าที่คั่นแบ่งระหว่างผนังตอนบน และ
ผนังตอนกลาง ซึ่งเป็นพื้นที่แสดงภาพเหล่าเทพตามคติพราหมณ์-ฮินดู และพระโพธิสัตว์หลาย
พระองค์ การลงสีเหล่าเทพนั้น มีลักษณะที่หนักกว่าผนังส่วนบน มีการก าหนดสีน ้าตาลเข้มเป็น
พื้นที่ระยะหลังของเหล่าเทพ เพื่อขับเน้นรูปทรงของเหล่าเทพให้โดดเด่นยิ่งขึ้น
จิตรกรรมแห่งนี้โดดเด่นด้วยกลวิธีของการน าเสนอ พระยาอนุศาสน์ จิตรกร ได้เขียนสีน ้ามัน
บนผนังปูน เป็นกลวิธีใหม่ที่ไม่ปรากฏว่าเป็นวิธีการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังเท่าใดนัก ซึ่งพระยา
อนุศาสน์ จิตรกร อาจเป็นจิตรกรชาวสยามท่านแรกที่ใช้เทคนิคสีน ้ามันบนฝาผนังปูน ซึ่งต่างไปจาก
จิตรกรรมตามขนบนิยมที่มักเขียนภาพจิตรกรรมด้วยสีฝุ่น ด้วยเหตุนี้ท าให้ผลงานของท่านมีความ
พิเศษอย่างยิ่ง เมื่อกล่าวถึงมูลเหตุของการใช้สีน ้ามันนั้นอาจสันนิษฐานได้ว่า สีน ้ามันได้รับความ
นิยมในหมู่จิตรกร ทว่าส่วนใหญ่ใช้สร้างบนผืนผ้าใบ เช่น ผลงานของ พระสรลักษณ์ลิขิต หรือแนม
สุวรรณแพทย์ เป็นต้น ประกอบกับจากการที่พระยาอนุศาสน์ จิตรกร มีความสนใจในรูปแบบการ
แสดงออกแบบใหม่ที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะตะวันตก ดังนั้นท่านจึงอาจมีความสนใจในกลวิธี และ
วัสดุอุปกรณ์ที่จิตรกรชาวตะวันตกใช้สร้างสรรค์ด้วย น าไปสู่การคิดค้นวิธีการจนเกิดความช านาญ
เมื่อพิจารณาถึงการใช้สี และแสง-เงาของภาพจิตรกรรมที่พระอุโบสถวัดสามแก้ว สามารถกล่าวถึง
ในรายละเอียดได้ ดังนี้
สี และแสง-เงา
ล าดับที่ สีและ แสง-เงาเพื่อสร้างความเป็นรูปทรง การวิเคราะห์
ผนังตอนพิเศษ ด้านฝั่งตรงข้ามพระประธาน แสดง
ภาพฉากตอน พระแม่ธรณีบันดาลน ้าท่วมท้นเหล่า
มาร ภาพพระแม่ธรณีแสดงให้เห็นถึงการก าหนดค่า
7ก แสงเงาอย่างชัดเจน ดังเช่นที่ใบหน้า และที่ผ้านุ่งของ
พระแม่ธรณี มีการเขียนภาพโดยใช้ค่าน ้าหนักอ่อนใน
ส่วนของแสง ตัดกับสีเข้มในส่วนของเงา ก่อให้เกิด
ปริมาตรกลมกลึงแก่รูปทรง
