Page 25 - kpi20680

3

หลักการว่าด้วยสิทธิของประชาชนและชุมชนดังกล่าว เป็นหลักการใหม่ส าหรับสังคมไทย
ที่ผู้ร่างรัฐธรรมนูญมุ่งหมายให้มีมาตรการและกลไกที่จะท าให้สิทธิและเสรีภาพของประชาชนและ

ชุมชนปรากฎผลอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งต้องควบคู่ไปกับการท าหน้าที่ของรัฐตามที่รัฐธรรมนูญ

ก าหนดไว้ โดยที่หากมีการ “ละเลยต่อหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ” ซึ่งเป็นหน้าที่ที่มีผลต่อ “ประโยชน์
ของประชาชนโดยตรง” จะก่อให้เกิดสิทธิของประชาชนหรือชุมชน 2 ลักษณะ คือ (1) สิทธิติดตาม

และเร่งรัดให้รัฐด าเนินการ และ (2) สิทธิในการฟ้องร้องหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง

ทั้งนี้ การใช้สิทธิของประชาชนและชุมชนดังกล่าว เป็นไปตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2561 ก าหนด

ดังนี้

ประการแรก ก าหนดให้ศาลรัฐธรรมนูญมีเขตอ านาจ (Jurisdiction) ในการพิจารณาวินิจฉัย
ชี้ขาดคดีที่ “ประชาชนหรือชุมชน” ฟ้องหน่วยงานของรัฐเพื่อให้ได้รับประโยชน์ตามรัฐธรรมนูญ

หมวด 5 หน้าที่ของรัฐ

ประการที่สอง หลักเกณฑ์และเงื่อนไขการใช้สิทธิฟ้องร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญ เป็นดังนี้

(1) บุคคลหรือชุมชนนั้นเป็นผู้ได้รับประโยชน์โดยตรงจากการท าหน้าที่ของรัฐตาม
รัฐธรรมนูญหมวด 5 หน้าที่ของรัฐ และต้องเป็นผู้ได้รับความเสียหายจากการไม่ปฏิบัติหน้าที่ของรัฐ

หรือการปฏิบัติหน้าที่ไม่ถูกต้อง ครบถ้วน หรือล่าช้าเกินสมควร

(2) บุคคลหรือชุมชนได้ร้องขอให้หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องจัดให้ตนหรือชุมชนได้รับ

ประโยชน์จากการปฏิบัติหน้าที่ของรัฐตามรัฐธรรมนูญ และหน่วยงานของรัฐปฏิเสธไม่ด าเนินการ
หรือไม่ด าเนินการภายใน 90 วันนับแต่วันที่ได้รับการร้องขอหรือปฏิบัติหน้าที่ไม่ถูกต้อง และบุคคล

หรือชุมชนได้โต้แย้งการด าเนินการหรือไม่ด าเนินการดังกล่าวเป็นหนังสือต่อหน่วยงานนั้น ภายใน

30 วันนับแต่วันที่ทราบหรือวันที่ได้รับแจ้งหรือถือว่าได้รับแจ้ง
(3) บุคคลหรือชุมชนได้ยื่นค าร้องต่อผู้ตรวจการแผ่นดินว่าหน่วยงานของรัฐดังกล่าวมิได้

ปฏิบัติให้ถูกต้อง ครบถ้วนตามหน้าที่ของรัฐตามรัฐธรรมนูญ ภายใน 30 วันนับแต่วันที่มีหนังสือ

โต้แย้งโดยที่บุคคลหรือชุมชนจะใช้สิทธิยื่นค าร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญได้ เป็นกรณีที่ผู้ตรวจการ
แผ่นดินเห็นว่าหน่วยงานของรัฐยังมิได้ปฏิบัติให้ถูกต้องครบถ้วนตามรัฐธรรมนูญหมวด 5 หน้าที่

ของรัฐและคณะรัฐมนตรีพิจารณาความเห็นผู้ตรวจการแผ่นดินแล้วสั่งการตามที่เห็นสมควร หาก

บุคคลหรือชุมชนเห็นว่าการสั่งการของคณะรัฐมนตรียังมิได้ปฏิบัติให้ถูกต้องตามรัฐธรรมนูญหมวด
5 หน้าที่ของรัฐ อาจยื่นค าร้องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยชี้ขาดไป

ทั้งนี้ ก าหนดให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาวินิจฉัยให้แล้วเสร็จภายใน 120 วันนับแต่วันที่ได้

รับค าร้อง กล่าวได้ว่า ในการจัดโครงสร้างความสัมพันธ์ทางอ านาจระหว่างสถาบันและหรือองค์กร