Page 63 - kpi19164

41
จองที่นำได้อีกมำก ถ้ำหำกคนพวกนี้มีทุนท ำกำรให้กว้ำงขวำงออกไป ก็จะตั้งเนื้อตั้งตัวได้เร็วขึ้น ใน
ที่สุดสหกรณ์แห่งแรกได้ถือก ำเนิดขึ้น โดยพระรำชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยำลงกรณ์ ได้ทรงส่งเสริม

ให้ก่อตั้งสหกรณ์แห่งแรกคือ สหกรณ์วัดจันทร์ ไม่จ ำกัดสินใช้ ณ จังหวัดพิษณุโลกและทรงเป็นนำย

ทะเบียนสหกรณ์ รับจดทะเบียนเป็นสหกรณ์แห่งแรก เมื่อวันที่ 26 กุมภำพันธ์ 2459 เลขทะเบียน
42
1/1 ชื่อ “สหกรณ์วัดจันทร์ไม่จ ำกัดสินใช้” ตั้งในท้องที่ ต ำบลวัดจันทร์ อ ำเภอเมือง จังหวัด
พิษณุโลก โดยมีสมำชิกแรกตั้งจ ำนวน 16 คน มีทุนด ำเนินงำน 3,080 บำท เป็น ค่ำธรรมเนียมแรก

เข้ำ 80 บำท และเงินทุนซึ่งกู้ จำกแบงก์สยำมกัมมำจล เป็นจ ำนวน 3,000 บำท มีกระทรวงพระคลัง
มหำสมบัติ เป็นผู้ค้ ำประกัน โดยเสียดอกเบี้ยให้ธนำคำรในอัตรำร้อยละ 6 ต่อปี คิดดอกเบี้ยจำก

สมำชิกในอัตรำร้อยละ 12 ต่อปี ก ำหนดช ำระหนี้ พร้อมดอกเบี้ยได้ตำมก ำหนด และยังมีเหลือพอ

เก็บไว้เป็นทุนต่อไป โดยก ำหนดให้สมำชิกส่งคืนเงินกู้ใน พ.ศ. 2460 เป็นจ ำนวนเงิน 1,300 บำท
43
จำกผลกำรด ำเนินงำนภำยหลังจำกตั้งสหกรณ์วัดจันทน์แล้ว เริ่มแรกมีผู้เข้ำร่วม 16 คน มีสมำชิก

44
เพิ่มขึ้นในช่วง พ.ศ. 2461 – 2463 เป็น 32 คน 53 คน และ 56 คนตำมล ำดับ ปรำกฏว่ำเมื่อสิ้นปี
พ.ศ. 2460 สมำชิกสำมำรถส่งต้นเงินกู้ได้จริง 1,500 บำทรวมทั้งดอกเบี้ยได้เต็มทุกรำยและปริมำณ
ผลผลิตข้ำวจำกกำรท ำนำของสมำชิกที่เดิมเคยท ำได้ 83.5 เกวียน พอสหกรณ์เข้ำช่วยเหลือด้ำนเงินกู้

สมำชิกสำมำรถผลิตข้ำวได้ถึง 125 เกวียน ปริมำณข้ำวที่เพิ่มขึ้น แสดงให้เห็นว่ำสหกรณ์สำมำรถช่วย

ให้ชำวนำสำมำรถเพิ่มผลผลิตขึ้นได้ แต่กำรที่เพิ่มผลผลิตได้ไม่มำกนัก เนื่องจำกกู้ไปใช้หนี้เก่ำเป็น
ส่วนใหญ่ และคงเหลือเงินกู้ไว้ส ำหรับกำรไปลงทุนเพื่อเพิ่มผลผลิต (เงินทุนส ำรองซื้อสัตว์พำหนะและ

45
ที่ดิน)
กล่ำวได้ว่ำ นโยบำยกำรจัดตั้งสหกรณ์จำกส่วนกลำง อำจจะช่วยให้ชำวนำตัดสินใจเข้ำเป็น
สมำชิกสหกรณ์เพรำะต้องกำรกู้เงินมำช ำระหนี้และเหลือจึงน ำมำลงทุนเพื่อเพิ่มผลผลิตต่อ แต่ชำวนำ

ส่วนใหญ่ยังขำดควำมเข้ำใจเกี่ยวกับสหกรณ์ เพรำะกิจกรรมของสหกรณ์เน้นกำรกู้ยืมเงิน มำกกว่ำ

เน้นกำรร่วมมือท ำงำนกิจกำรร่วมกัน ดังเช่น ค ำชี้แจงเรื่องสหกรณ์ของกรมหมื่นพิทยำลงกรณ์ ที่
แสดงแก่สมำชิกสหกรณ์ประเภทหำทุนในจังหวัดลพบุรี เมื่อวันที่ 10 กุมภำพันธ์ พ.ศ. 2466 ไว้ว่ำ

41 กรมสหกรณ์ (2469), แถลงการณ์สหกรณ์ พระพุทธศักราช 2469 (พระนคร: กรมสหกรณ์)
42 ตำมรูปแบบสหกรณ์ เครดิตแบบไรฟ์ไฟเซน ที่ได้รับควำมส ำเร็จมำแล้วใน อินเดีย และพม่ำ ซึ่งทั้งสองประเทศได้ส่งคนไปศึกษำจำก
ประเทศเยอรมนี
43 ส ำนักงำนสหกรณ์จังหวัดพิษณุโลก (2549), สหกรณ์ของพ่อ, น.25.
44 กองจดหมำยเหตุแห่งชำติ. ร.6 กส. 15.2/10 รายงานการประชุมเผยแพร่กิจการสหกรณ์ออมทรัพย์.
45 ________ , (2549), สหกรณ์ของพ่อ, น.25-26.

54