Page 40 - kpi18343
P. 40
กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความปรองดอง
ก ร ณี ศึ ก ษ า ใ น ต่ า ง ป ร ะ เ ท ศ
ที่ทำหน้าที่ค้นหาข้อเท็จจริงในช่วงที่เกิดความขัดแย้งว่า “คณะกรรมการค้นหา
ความจริง” 3
อย่างไรก็ตาม ดังที่ได้กล่าวไว้แล้วในบทที่ 1 ซึ่งจะเห็นได้ว่า กลไกตามหลัก
ความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่านไม่ได้มีเพียงการค้นหาความจริงแต่เพียงอย่างเดียว
อีกทั้ง ดังที่ได้กล่าวไว้แล้วเช่นกันว่าการสร้างความปรองดองจะใช้กลไกใดกลไกหนึ่ง
เพียงอย่างเดียวไม่ได้ เนื่องจากความสัมพันธ์ระหว่างคู่ขัดแย้งที่ก่อให้เกิดความ
ขัดแย้งนั้น มักจะมีความซับซ้อนเกินกว่าที่จะใช้กลไกเพียงกลไกเดียวแก้ไขปัญหาได้
ดังนั้น จากการศึกษาการตราบทบัญญัติเกี่ยวกับการสร้างความปรองดองใน
ต่างประเทศแล้ว พบว่าบทบัญญัติเหล่านั้นมีลักษณะร่วมกัน คือ
มุ่งเน้นไปที่การจัดตั้ง
องค์กร (ส่วนใหญ่จะเป็นรูปแบบกรรมการ) เพื่อทำหน้าที่ค้นหาความจริง ส่วน
กลไกอื่นๆ ตามหลักความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน ไม่ว่าจะเป็นการเสนอ
มาตรการเพื่อเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบจากความรุนแรง การนำข้อเท็จจริงที่
ค้นพบส่งต่อศาลเพื่อดำเนินการฟ้องร้องคดีต่อ การเสนอมาตรการเพื่อให้มี
การนิรโทษกรรม ตลอดจนการเสนอให้มีการปฏิรูปองค์กรทางการเมืองเพื่อ
ป้องกันมิให้ความขัดแย้งและการละเมิดสิทธิมนุษยชนเกิดขึ้นซ้ำนั้น ก็จะไป
บัญญัติไว้ในส่วนของอำนาจหน้าที่ เพื่อให้เป็นภารกิจของคณะกรรมการนี้ทั้งสิ้น
ด้วยเหตุนี้ คณะกรรมการค้นหาความจริงจึงไม่ได้มีภารกิจแค่ค้นหาความจริงแต่เพียง
อย่างเดียว หากแต่มีภารกิจอื่นๆ ตามกลไกของความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน
เพิ่มด้วย จึงมักจะพบเสมอว่าในบางประเทศ คณะกรรมการจะมีชื่อเรียกว่า
“คณะกรรมการค้นหาความจริงและสร้างความปรองดอง” (Truth and Reconciliation
Commission)
ในเมื่อปัจจุบัน ประเทศไทยมีแนวโน้มที่จะจัดตั้งคณะกรรมการที่มีหน้าที่
เสริมสร้างความปรองดองอันสืบเนื่องมาจากความขัดแย้งทางการเมืองที่เกิดขึ้น
ภายในประเทศมาเป็นเวลากว่า 10 ปี จึงมีความจำเป็นที่จะต้องตราบทบัญญัติเพื่อ
กำหนดที่มาและอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการดังกล่าว เพื่อให้การกำหนดกลไก
ในการสร้างความปรองดองมีความชัดเจน ด้วยเหตุนี้ การศึกษาบทบัญญัติที่เกี่ยวกับ
การจัดตั้งคณะกรรมการลักษณะดังกล่าวในต่างประเทศจึงมีความจำเป็น ในบทนี้
จึงมุ่งกล่าวถึงตัวอย่างของบทบัญญัติในต่างประเทศซึ่งมีการจัดตั้งคณะกรรมการ
3 Priscilla B. Hayner., op., cit.
สถาบันพระปกเกล้า
1
