Page 81 - kpi17968
P. 81
70
หลักประกันที่ไดซี่ (Dicey) ได้พูดถึงมาหลายศตวรรษแล้ว รวมถึงความเท่าเทียม
กันต่อกฎหมายในการขึ้นศาล อิสรภาพ และเสรีภาพของฝ่ายตุลาการ มีหลัก
ประกันบางอย่างที่เข้ามาเกี่ยวข้อง โดยเฉพาะหลักประกันของผู้ต้องหา ผู้ต้องโทษ
แต่สิ่งที่อยากจะเน้นวันนี้ คือ ปัจจุบัน เราพัฒนาการและวิวัฒนาการเกิดขึ้น
ที่ทำให้หลักนิติธรรม (rule of law) และ ประชาธิปไตย (democracy) ซึ่ง
นิติธรรมและประชาธิปไตยในความคิดสากลก็พัฒนาและมีวิวัฒนาการมากขึ้น
และมีประเด็น 3 ประเด็นที่อยากจะฝากไว้ คือ
1. มติขององค์การสหประชาชาติเกี่ยวกับหลักนิติธรรมซึ่งมีการกำหนด
ตั้งแต่ปี 2012 ทำให้หลักนิติธรรมมีความเป็นรูปธรรมและกำหนดว่าความหมาย
คืออะไร
2. ดัชนีของหลักนิติธรรมเพื่อเป็นตัวชี้วัดว่าหลักนิติธรรมของเราอยู่ขั้นไหน
3. การตกลงกันใน 2-3 เดือนที่ผ่านมา ณ กรุงนิวยอร์ก (New York)
ซึ่งประเทศไทยก็ไปร่วมตกลงด้วย และมีการกำหนดเกณฑ์ใหม่สำหรับ 15 ปี
ที่เราเรียกว่า sustainable development goals ซึ่งมีเรื่องหลักนิติธรรม และมี
เรื่องประชาธิปไตยทางอ้อมแทรกด้วย เพราะฉะนั้นวันนี้อยากจะมองถึงพลวัต
(dynamic) สำหรับอนาคต
ในประเด็นแรก ถ้ากล่าวว่าหลักนิติธรรมเชื่อมกับประชาธิปไตย และให้
ถือว่าประชาธิปไตยเป็นสิ่งสูงสุด คำถามที่ตามมาก็คือ ประชาธิปไตยรูปแบบไหน
รูปแบบบางหรือรูปแบบหนา และสิ่งที่ตามมาก็มีข้อคิดคือ ถ้าเป็นรูปแบบบางก็คง
จะหมายความว่ามีหลักประกันความยุติธรรม มีศาล มีนักกฎหมายที่เข้ามา
เกี่ยวข้อง แต่เท่านั้นเพียงพอหรือไม่ หรือจะต้องวัดว่าต้องมีคุณภาพ ต้องมีนัย
ในเรื่องสังคมและเศรษฐกิจด้วยนอกเหนือจากนัยทางการเมืองเท่านั้น และหรือจะ
เกี่ยวกับศาลอย่างเดียวหรือไม่ หรือมากกว่านั้น และปัจจุบันจะเห็นว่า พลวัตของ
หลักนิติธรรมนั้นไกลกว่าเรื่องกฎหมาย ศาล แต่ครอบคลุมถึงความโปร่งใส
ธรรมาภิบาล และการต่อต้านคอรัปชั่น
ดังนั้นความเข้าใจในรัฐคือ รูปแบบบางหรือหนา หรือจะบางขึ้นหรือหนาขึ้น
ประเทศเผด็จการบางประเทศอ้างว่ามีนิติธรรมถึงแม้ไม่มีประชาธิปไตย แล้วเราจะ
ปาฐกถาพิเศษ
