Page 387 - kpi17968

376

ร่างรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวได้รับการประกาศใช้ จะถือว่าเป็นรัฐธรรมนูญที่ดี

ฉบับหนึ่งในเรื่องของหลักนิติธรรม มีการรับรองเรื่องศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
การแบ่งแยกการใช้อำนาจ และนิติกระบวนอันเป็นธรรม

ในร่างรัฐธรรมนูญดังกล่าว มาตรา 305 ใช้คำว่า หลักนิติธรรม แต่ใน
อนุมาตรา 4 ใช้คำว่า นิติกระบวนอันเป็นธรรม เป็นการผสม โดยภาษาอังกฤษใช้
คำว่า due process of law ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเริ่มมีการผสมผสานของหลายหลัก

แต่ท้ายที่สุดคำที่ถูกใช้ในรัฐธรรมนูญคือ หลักนิติธรรม

ในประเด็นเรื่องการตีความหลักนิติธรรมโดยองค์กรต่างๆ โดยเฉพาะ

องค์กรศาล จากการสำรวจโดยการอ่านคำพิพากษาจากทั้ง 3 ศาล คือ
ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครอง และศาลยุติธรรม พบว่าศาลที่มีการใช้และตีความ

คำว่าหลักนิติธรรมมากที่สุดคือ ศาลรัฐธรรมนูญ ขณะที่อีก 2 ศาล แม้ตัวคู่ความ
หรือคนที่ฟ้องคดีพยายามยกขึ้นอ้างว่า การกระทำเช่นนี้ขัดต่อหลักนิติธรรม
แต่ยังไม่ปรากฏในคำพิพากษาของศาลปกครองสูงสุดหรือศาลฎีกาว่าหลักนิติธรรม
มีรูปร่างหน้าตาอย่างไร ส่วนใหญ่ยกขึ้นมาแล้วก็ตกไปในการตัดสินคดี

ข้อค้นพบอีกประการที่น่าสนใจคือ หากไปอ่านคำพิพากษาของศาลปกครอง
ศาลปกครองสูงสุดไม่นิยมใช้คำว่า หลักนิติธรรม แต่นิยมใช้คำว่า หลักนิติรัฐ

เป็นการสะท้อนว่าศาลปกครองได้รับอิทธิพลจากทางฝั่งภาคพื้นยุโรป แต่หลัก
นิติธรรมได้รับอิทธิพลมาจากฝั่งประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายจารีตประเพณี เราจึง

มักเห็นหลักนิติธรรมในศาลรัฐธรรมนูญมากกว่าศาลปกครองและศาลยุติธรรม

คำวินิจฉัยแรกเริ่มปรากฏเรื่องหลักนิติธรรมอย่างเด่นชัด คือคำวินิจฉัยที่

5/2551 เรื่องการตั้งคณะกรรมการตรวจสอบทรัพย์สิน (คตส.) เมื่อมีการยึด
อำนาจในช่วง 2549 คณะกรรมการตรวจสอบทรัพย์สินที่มาจากผู้มีอำนาจ
รัฐประหารไม่ได้พึ่งมีเป็นครั้งแรก ในปี 2549 แต่มีมาตั้งแต่สมัยการยึดอำนาจ

ของสมัย พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ ที่ได้มีการตั้งคณะกรรมการตรวจสอบ
ทรัพย์สิน แต่ในชุดนี้ คณะกรรมการฯ มีอำนาจทั้งตรวจสอบทรัพย์สินและสั่งยึด
ทรัพย์ด้วย ซึ่งศาลฎีกาเคยวินิจฉัยว่า คณะกรรมการฯ ใช้อำนาจประดุจดั่ง

ศาลยุติธรรม จึงถือว่าการตั้งคณะกรรมการฯ ขัดต่อหลักในรัฐธรรมนูญที่ห้าม
ไม่ให้ตั้งศาลเฉพาะกิจขึ้นมาเพื่อตัดสินคดีใดคดีหนึ่ง

การประชุมกลุมยอยที่ 3