Page 269 - kpi12821
P. 269
ณรงค์เดช สรุโฆษิต
ยิ่งกว่าการพิทักษ์สิทธิของสมาชิกผู้ได้รับผลกระทบจากข้อบังคับหรือมติของพรรคกลับ
มิได้รับการรับรองสิทธิให้สามารถนำคดีขึ้นสู่ศาลรัฐธรรมนูญได้
อย่างไรก็ดี อาจมีผู้โต้แย้งว่า การให้สิทธิสมาชิกนำคดีขึ้นสู่ศาลรัฐธรรมนูญ
เพราะมติหรือข้อบังคับขัดต่อรัฐธรรมนูญ เป็นไปเพื่อประโยชน์ส่วนรวมมากกว่า
เนื่องจากเป็นกระบวนการที่มุ่งคุ้มครองหลักการพื้นฐานของการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตย
อย่างไรก็ตาม หากพิจารณาถึงบทบาทหน้าที่ของพรรคการเมืองในการ
รักษาความหลายหลากทางการเมืองในสังคมประชาธิปไตยแล้ว เห็นได้ว่า การทำ
ให้พรรคการเมืองสิ้นสภาพไป แม้เป็นเพียงพรรคเล็กๆ แต่ก็มีผลกระทบต่อความ
หลากหลายดังกล่าว อันเป็นหนึ่งในหลักการพื้นฐานของการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยด้วย 172
นอกจากนั้น หากพิจารณาเปรียบเทียบกับการรวมกลุ่มอื่นๆ ที่เป็น
นิติบุคคล อาทิ สมาคม สมาคมนายจ้าง สมาคมการค้า หอการค้า สหภาพแรงงาน
สหกรณ์ ฯลฯ แล้ว จะพบว่า สมาชิกของพรรคการเมืองซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการ
ปกครองระบอบประชาธิปไตย กลับมิได้มีสิทธิในการโต้แย้งคัดค้านการออกคำสั่งทาง
173
ปกครอง ที่กระทบต่อสาระสำคัญแห่งการรวมกลุ่ม กล่าวคือ คำสั่งที่มีผลเป็นการ
ทำลายสถานะความเป็นนิติบุคคล หรือ “ชีวิต” ของพรรคการเมืองนั้น ในขณะที่
สมาชิกของนิติบุคคลอื่นๆ ดังกล่าวข้างต้นกลับถือว่าเป็น “ผู้ได้รับความเดือดร้อนหรือ
เสียหาย หรืออาจจะเดือดร้อนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได้” มีสิทธิฟ้องคดีต่อ
ศาลปกครอง อันเนื่องมาจากการที่นายทะเบียนตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องมีคำสั่งเพิกถอน
หรือถอนชื่อนิติบุคคลดังกล่าวออกจากทะเบียน 174
172 เทียบเคียงเหตุผลในคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญเยอรมัน คดียุบพรรค SRP โปรดดู BVerfGE 2, 1 (13)
โปรดดู บทที่ 3 กฎหมายเยอรมันเกี่ยวกับการยุบพรรคการเมือง หน้า 81 – 82.
173 ประกาศนายทะเบียนให้พรรคการเมืองสิ้นสภาพไปนั้น ถือเป็นคำสั่งทางปกครองอย่างหนึ่ง เพราะ
เป็นการสั่งการฝ่ายเดียว ออกโดยอาศัยอำนาจตามกฎหมายระดับพระราชบัญญัติ มีผลกระทบต่อสถานะ
นิติบุคคล เป็นการเฉพาะราย ตามความบทนิยามในมาตรา 5 แห่งพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง
พ.ศ. 2539 เพียงแต่มิได้อยู่ในเขตอำนาจของศาลปกครองตามมาตรา 9 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครอง
และวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542
174 โปรดดู พรบ. จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง 2542, ม. 42; เทียบคำสั่งศาลปกครอง
สูงสุดที่ 610/2546: ผู้ถือหุ้นเป็นผู้มีส่วนได้เสียในกิจการของบริษัท จึงเป็นผู้เสียหายมีสิทธิฟ้องคดีแทนบริษัทได้
และโปรดวิเคราะห์เทียบเคียงคำสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 45/2553 ในมุมกลับ: ขณะที่ผู้ร้องมีหนังสือขอให้อธิบดี
กรมการปกครองในฐานะนายทะเบียนสมาคมกรุงเทพมหานครถอนชื่อสมาคมออกจากทะเบียน ผู้ร้องยังมิได้เป็น
สมาชิกของสมาคมดังกล่าว จึงไม่ถือว่าเป็นผู้ได้รับความเดือนร้อนเสียหายโดยไม่อาจหลีกเลี่ยงจากคำสั่งปฏิเสธ
ไม่ถอนชื่อสมาคมออกจากทะเบียน
