Page 145 - kpiebook65043
P. 145
สรุปการประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 23 145
ประชาธิปไตยในภูมิทัศน์ใหม่
ระบบการศึกษา (จากการศึกษาในวัดมาเป็นการศึกษาในโรงเรียน) ที่สำคัญคือ ทำให้ประเพณี
และวัฒนธรรมบางอย่างที่ถูกวิจารณ์ว่าล้าสมัยในสายตาของโลกตะวันตกก็เกิดความเปลี่ยนแปลง
เช่น การยกเลิกประเพณีการหมอบคลาน หรือการยกเลิกการลงโทษด้วยการเฆี่ยน เป็นต้น
ทั้งนี้ ในส่วนของความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองการปกครองนั้น หลังจากรัชสมัยของ
รัชกาลที่ 4 ก็ได้เกิดเหตุการณ์สำคัญขึ้นอย่างน้อย 3 ครั้ง ที่ทำให้เกิดหรือกระตุ้นให้เกิด
ความเปลี่ยนแปลง คือ
หนึ่ง เหตุการณ์ที่พระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงร่วมกับเจ้านายอีก
3 พระองค์และข้าราชการกลุ่มหนึ่งจากสถานทูตกรุงลอนดอนและกรุงปารีส รวม 7 คน
ร่วมกันลงชื่อในหนังสือถวายความเห็นจัดการเปลี่ยนแปลงระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน
ต่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีข้อความทำนองว่าผู้ดำรงตำแหน่งทาง
การเมืองที่สำคัญบางตำแหน่ง เช่น เสนาบดี ก็จะต้องเป็นผู้แทนของประชาชนซึ่งประชาชน
จะเป็นผู้เลือก และต้องมีการเลือกขึ้นไปเป็นชั้น ๆ และเมื่อดำรงตำแหน่งแล้ว ก็จะต้อง
รับผิดชอบต่อประชาชนด้วย
สอง เกิดเหตุการณ์กบฏ ร.ศ. 130 ซึ่งถือเป็นความพยายามที่จะเปลี่ยนแปลง
การปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นประชาธิปไตย เนื่องจากนายทหาร
และปัญญาชนกลุ่มหนึ่งไม่พอใจต่อการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และไม่พอใจกับ
การบริหารราชการแผ่นดินของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ส่วนครั้งที่สามนั้น คือการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
มาเป็นการปกครองแบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ (Constitutional Monarchy หรือที่
บางตำราแปลว่า “ระบอบกษัตริย์ใต้รัฐธรรมนูญ”) และเปลี่ยนรูปแบบการปกครองไปเป็น
ระบอบประชาธิปไตยระบบรัฐสภา ซึ่งการปฏิวัตินี้ได้เกิดขึ้นจาก “คณะราษฎร” และผลจาก
การปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครองดังกล่าวทำให้ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญฉบับแรก
นี่คือการเปิดเสรีครั้งแรกของประเทศไทย และตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครองใน
พ.ศ. 2475 เป็นต้นมา ก็ทำให้เกิดผลพวงต่าง ๆ มากมาย ที่สำคัญ ได้แก่ หนึ่ง ผลที่เกิดขึ้น
เกี่ยวกับดุลอำนาจและสถาบันทางการเมือง กล่าวคือ ยังเกิดการขาดดุลยภาพระหว่างอำนาจรัฐ
อำนาจทุนและอำนาจทางสังคม ตลอดจนการจัดโครงสร้างสถาบันการเมืองของประเทศไทย
ก็ยังไม่ค่อยลงตัว และสอง ปัญหาเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ โดยประเทศไทยมีการประกาศใช้ การอภิปราย เรื่อง “ประชาธิปไตยไทยบนความท้าทายและโอกาส”
รัฐธรรมนูญมาแล้วถึง 20 ฉบับ และปัญหาเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญก็ยังคงถือเป็นปัญหาที่วิกฤต
ในระบบการเมืองไทยอยู่
จากนั้น ภูมิทัศน์การเมืองไทยก็ถูกเปลี่ยนแปลงด้วยการเปิดเสรีครั้งที่สอง ซึ่งเป็น
การเปิดเสรีที่ก่อให้เกิดความท้าทายที่สำคัญสี่ประการ คือ
