Page 22 - kpiebook63019
P. 22
17
2.1 ระบบรัฐสภาในระบอบประชาธิปไตย
2.1.1 หลักพื้นฐานของการจัดระบบการปกครองในระบอบประชาธิปไตย:
หลักการแบ่งแยกอำนาจ
ประกาศสิทธิมนุษยชนและพลเมืองของฝรั่งเศส (Déclaration des droits de l’homme
et du citoyen) ข้อ 16
“สังคมใดไม่มีการให้หลักประกันในการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพหรือไม่มีการแบ่งแยกการใช้
อำนาจอธิปไตยที่แน่ชัด สังคมนั้นไม่มีรัฐธรรมนูญ”
ข้อความในเอกสารข้างต้นเกิดขึ้นภายหลังปฏิวัติครั้งใหญ่ของฝรั่งเศส โดยสภาร่างรัฐธรรมนูญ
ของฝรั่งเศสได้ลงมติรับเมื่อวันที่ 27 สิงหาคม ค.ศ. 1789 แนวคิดของการร่างประกาศนี้มาจากหลักปรัชญาและ
การเมืองของยุคแห่งความสว่างไสวหรือยุคแห่งการรู้แจ้ง (les lumières) โดยนับแต่ศตวรรษที่ 16 ถึงศตวรรษ
ที่ 18 การเกิดความเคลื่อนไหวทางความคิดในทุกแขนงวิชา โดยการเคลื่อนไหวทางความคิดดังกล่าวมีลักษณะ
เป็นการตั้งคำถาม การวิพากษ์วิจารณ์ การสงสัยต่อสิ่งที่ต้องยอมรับเด็ดขาดเป็นยุติ ห้ามโต้แย้ง ห้ามคิดต่าง
เช่น ต้องยอมรับระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ หรือคำสอนทางศาสนาคือคำอธิบายความจริงของโลก
เป็นการประสานแนวคิดเรื่องการสร้างหลักประกันในการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพและหลักการแบ่งแยกอำนาจ
ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของแนวคิดกลุ่มการจัดการอำนาจอธิปไตย ซึ่งเป็นหลักการสำคัญในกำหนดกรอบแห่งกฎเกณฑ์
แห่งกฎหมายสูงสุดที่จะใช้ในการปกครองรัฐ คือรัฐธรรมนูญ แนวคิดดังกล่าวมีสาระสำคัญคือ ไม่ต้องการให้
อำนาจรวมอยู่ที่บุคคลคนเดียวหรือองค์กรเดียวกันเพราะบุคคลหรือองค์กรเดียวผูกขาดการใช้อำนาจไว้
อาจทำให้เกิดการใช้อำนาจตามอำเภอใจ ซึ่งจะทำให้ผู้อยู่ใต้ปกครองถูกกดขี่ หากมีการแยกอำนาจให้ผู้ถือ
อำนาจแต่ละฝ่ายต้องพึ่งพาอาศัยและควบคุมซึ่งกันและกันในลักษณะถ่วงดุลอำนาจ ประชาชนผู้อยู่ใต้อำนาจ
จะได้รับการคุ้มครองจากการใช้อำนาจในทางมิชอบ
3
เมื่อแนวคิดประชาธิปไตย หลักนิติรัฐ และหลักรัฐธรรมนูญนิยม ได้รับการยอมรับ
การก่อกำเนิดรัฐสมัยใหม่ในเวลาต่อมา แนวทางการแบ่งแยกอำนาจก็ได้กลายเป็นเทคนิคในรัฐธรรมนูญ
ที่ทรงอิทธิพลครอบงำการจัดระบบการเมืองของรัฐสมัยใหม่ที่ยึดถือหลักนิติรัฐ-ประชาธิปไตย ผ่านการจัดทำ
รัฐธรรมนูญตามหลักรัฐธรรมนูญนิยมอย่างมาก เพราะในระบอบประชาธิปไตย ไม่ว่าอำนาจในการก่อตั้งระบบ
การเมืองจะมาจากประชาชนหรือไม่ การแบ่งแยกการใช้อำนาจของผู้ปกครอง โดยมีกลไกถ่วงดุลการใช้อำนาจ
ระหว่างกัน เพื่อคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนนั้น จะทำผู้ทรงสิทธิที่สำคัญที่สุดในระบบการปกครอง
เป็นประชาชนเสมอ รัฐธรรมนูญที่ยึดถือในหลักการนี้ย่อมจะได้รับการยอมรับในฐานะกฎหมายสูงสุด
ไปโดยปริยาย นอกจากนี้การจัดระบบรัฐที่สิทธิเสรีภาพของประชาชนได้รับการคุ้มครองและมีการวางกลไก
การตรวจสอบอำนาจรัฐที่เหมาะสม จะเป็นการขับดันการใช้อำนาจรัฐให้มีประสิทธิภาพได้ในตัวเอง
3 จาก “ข้อสังเกตบางประการเกี่ยวกับวิวัฒนาการของรัฐธรรมนูญในอังกฤษและฝรั่งเศส” โดย วรวิทย์ กนิษฐะเสน, 2524
วารสารนิติศาสตร์, 9(3), น.4 , ลิขสิทธิ์ 2524 โดย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
การประเมินผลการดำเนินงานของรัฐสภาไทย (สภานิติบัญญัติแห่งชาติ) โดยใช้เกณฑ์และตัวชี้วัดของ Inter-Parliamentary Union (IPU)
