Page 57 - kpiebook62006
P. 57
52
2.3 แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับความเป็นพลเมือง
การศึกษาความเป็นพลเมือง (Citizenship) ต้องเริ่มจากการท าให้พลเมืองเข้าใจถึงบทบาทหน้าที่
ของตนเองตามวิถีทางแห่งประชาธิปไตย หลักการทั่วไปของการปกครองระบอบประชาธิปไตยจึงเป็น
เครื่องมือส าคัญในการส่งเสริมความเป็นพลเมืองที่ดีและมีคุณภาพ ท าให้ประชาชนหรือพลเมืองตระหนักถึง
บทบาทอ านาจหน้าที่ของตนเอง
รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองรัฐ มีสาระส าคัญเกี่ยวกับการก าหนดวางโครงสร้าง
ของรัฐ การก าหนดบทบาทหน้าที่ขององค์กรต่าง ๆ ของรัฐ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการก าหนดบทบาทของ
ประชากรหรือพลเมืองในฐานะเจ้าของอ านาจอธิปไตยในระบอบประชาธิปไตย ด้วยเหตุนี้ ระบอบการ
ปกครองที่ให้ความส าคัญกับประชากรหรือพลเมืองมากที่สุด คือ การปกครองในระบอบประชาธิปไตย
อย่างไรก็ตาม การปกครองในระบอบประชาธิปไตยที่มีประชาชนเป็นเจ้าของอ านาจอธิปไตยนั้น
ย่อมเปลี่ยนแปลงไปตามบริบทของสังคมแต่ละสังคม เช่น ประชาธิปไตยในรูปแบบของสหรัฐอเมริกา ย่อมมี
รูปแบบที่แตกต่างไปจากประชาธิปไตยของไทย เพราะพื้นฐานทางสังคมแตกต่างกัน ความแตกต่างดังกล่าว
เกิดจากเหตุปัจจัยที่หลากหลาย เช่น ประสบการณ์ทางการเมือง พื้นฐานทางค่านิยม การศึกษา และ
วัฒนธรรม เป็นต้น การสร้างให้ประชาชนตระหนักถึงบทบาทหน้าที่ของตนเองในฐานะความเป็นพลเมืองใน
ระบอบประชาธิปไตยจึงถึงว่าเป็นสาระส าคัญที่จะท าให้ระบอบประชาธิปไตยขับเคลื่อนไปได้ กล่าวคือ หาก
ประชาชนไม่ตระหนักถึงความเป็นพลเมืองย่อมเป็นความล้มเหลวของระบอบประชาธิปไตย
28
2.3.1 ประวัติศาสตร์ของความเป็นพลเมือง
ในยุคสมัยโบราณกาล ความเป็นพลเมืองเป็นเอกสิทธิ์ของชนชั้นสูงซึ่งมีอิสระทั้งด้าน
เศรษฐกิจ ความคิด เพื่อปฏิบัติหน้าที่พลเมือง เช่น การสมัครรับการเลือกตั้ง การเป็นทหาร เป็นต้น ในสมัย
นั้นความเป็นพลเมืองเป็นสัญลักษณ์ของการเป็นฐานันดรศักดิ์ เนื่องจากประชาชนส่วนใหญ่ไม่มีสิทธิในความ
เป็นพลเมือง โดยเฉพาะ สตรี ทาส หรือ คนป่าเถื่อน
ในยุคสมัยกลาง ซึ่งเป็นยุคของสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในยุโรป แนวคิดแบบพลเมืองก็ได้
สูญหายไป เน้นเพียงแค่ความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์เท่านั้น พลเมืองไม่มีสิทธิเข้ามามีบทบาททาง
การเมืองจึงไม่ต้องมีจริยธรรมแบบพลเมือง ไม่มีสัญญาประชาคมระหว่างประชาชนและรัฐ มีแต่
ความสัมพันธ์แบบความจงรักภักดีระหว่างกษัตริย์และประชาชน
28 ถวิลวดี บุรีกุล และคณะ, ความเป็นพลเมืองในประเทศไทย Citizenship in Thailand ,เอกสารเผยแพร่ในการประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 13 ณ ศูนย์ประชุมสหประชาชาติ วันที่ 22 – 24 มีนาคม 2555, หน้า 6-7.
