Page 121 - kpiebook62006
P. 121
116
การศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมือง พ.ศ.2553-2561” โดยมีการก าหนดคุณสมบัติของความเป็นพลเมืองไทย
ไว้ 6 ประการ และก าหนดยุทธศาสตร์ที่ครอบคลุมทั้งการศึกษาขั้นพื้นฐาน อุดมศึกษา การสร้างพลเมือง
ส าหรับผู้ใหญ่ ครอบครัว และชุมชน การสร้างพลเมืองในวงกว้างและการสร้างความตระหนักในสังคม
ตลอดจนการเชื่อมโยงประสานเครือข่ายภาครัฐและภาคเอกชน ตลอดจนมีการก าหนดไว้ในหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 อย่างไรก็ตาม การก าหนดยุทธศาสตร์ฯ และหลักสูตรดังกล่าว กลับยัง
ไม่สามารถสร้างความเป็นพลเมืองให้เกิดขึ้นทั้งระบบ เป็นเพียงการก าหนดหลักการไว้ แต่ยังไม่ได้น าไป
ประยุกต์ใช้อย่างจริงจังในทางปฏิบัติ สามารถท าได้เพียงบางสถานศึกษา/องค์กร หรือเพียงบางรายวิชาหรือ
บางกิจกรรมในหลักสูตรการจัดการศึกษา ดังจะเห็นได้จากมุมมองของ ทิพย์พาพร ตันติสุนทร ที่ได้สะท้อน
สภาพปัญหาของการจัดการศึกษาเพื่อสร้างพลเมืองในประเทศไทย กล่าวคือ หัวใจของ Civic Education ใน
สังคมประชาธิปไตยก็คือ ต้องไม่มีการชี้น า คือต้องปลดแอกพันธนาการที่เราเคยชี้น านักเรียนว่านักเรียนจดจ า
ค าบอกของครู นักเรียนขีดเส้นใต้ เป็นการท าทุกอย่างเพื่อการสอบเอาคะแนน แต่ไม่ได้สร้างลักษณะของความ
เป็นพลเมืองที่จะรับผิดชอบอะไรได้ ความรู้ที่อาจารย์เอามาสอน แท้ที่จริงคือข้อมูลเก่า ในอดีตมันคือความรู้
แต่ ณ ปัจจุบันเป็นเพียงข้อมูลเก่าไม่ทันสมัยแล้ว และวิธีการก็ไม่ทันสมัยอีกแล้ว โดยเฉพาะพลเมืองในศตวรรษ
ที่ 21 ซึ่งผู้เรียนต้องการการส่งเสริมการแสดงออกทั้งการคิด และการปฏิบัติมากขึ้น เพื่อการค้นพบความรู้จาก
การสงสัย การตั้งค าถาม การแสวงหาค าตอบได้ด้วยตนเองจนน าไปสู่การค้นพบตัวตนของตนเอง ซึ่งบรรยากาศ
ในห้องเรียนแบบเก่า ไม่ส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน เพราะฉะนั้นจะท าอย่างไรให้น าความคิด
ของเด็กออกมา ให้เขาน าตัวเอง เมื่อเขาน าตัวเองได้ เขาก็จะน าคนอื่นได้ ก็คือเรื่องเสรีภาพ ความคิดการ
แสดงออกซึ่งความคิดเห็นเป็นเสรีภาพพื้นฐานของประชาธิปไตย โดยที่เราลดการพูดลง และอดทนฟังคนอื่นให้
มากขึ้น ต้องเอาความคิดของเด็กออกมาให้ได้ครูพูดน้อยลง เหมือนที่พูดกันว่า Teach less, learn more คือ
48
สอนให้น้อยลง ส่งเสริมให้เรียนรู้ให้มากขึ้น
นอกจากนั้นแล้ว งานเขียนของทองหล่อ วงษ์อินทร์ และชูชีพ เบียดนอก ได้สะท้อนปัญหา
ของการที่กระทรวงศึกษาธิการประกาศให้สถานศึกษาจัดการศึกษาเพื่อสร้างพลเมืองโดยเพิ่มวิชาหน้าที่
พลเมืองในหลักสูตรสถานศึกษา กล่าวคือ การศึกษาเพื่อสร้างพลเมืองที่ต้องการใช้กระบวนการทางการศึกษา
เพื่อสร้างชุมชนประชาธิปไตย โดยแนวคิดหลักของการศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง (Civic Education) คือการ
สร้างระบบการเรียนรู้ของประชาชนในชาติด้วยการสร้างกระบวนการหล่อหลอมทางสังคม (Socialization) ให้
เกิดวัฒนธรรมทั้งในการคิดด้วยการส่งเสริมเสรีภาพในการแสดงออกด้วยการคิด เขียน พูด และการเคารพต่อ
48 ทิพย์พาพร ตันติสุนทร, การสร้างพลเมืองมีอยู่ทั้งในระบบโรงเรียนและสังคม, บทความในแนวทางการศึกษาเพื่อสร้างพลเมืองใน
สังคมประชาธิปไตย (Civic Education), (กรุงเทพมหานคร : สถาบันนโยบายศึกษา, 2557), หน้า 21-22.
