Page 78 - b29255_fulltext
P. 78
นิภาธร เป็น พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแก้วกัลยาณี ด้วยความดีความชอบที่รับราชการฉลองพระเดชพระคุณ
ยาวนาน
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้สถาปนาหม่อมเจ้า
หญิงมนัศสวาสดิ์ สุขสวัสดิ์ พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช ขึ้นเป็นพระองค์เจ้ามนัศ
สวาสดิ์ ด้วยเป็นพระพี่เลี้ยงอนุบาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวตั้งแต่ทรงพระเยาว์ จนกระทั่งเมื่อ
อภิเษกสมรสแล้วก็ได้ตามเสด็จไปประทับอยู่ด้วย ช่วยสนองพระเดชพระคุณดูแลกิจการในวังด้วยความจงรักภักดี
เครื่องอิสริยยศ
การเฉลิมพระยศเจ้านายทั้งฝ่ายหน้าฝ่ายในให้ด ารงพระอิสริยยศชั้นต่างๆ นั้น ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า
ฯ พระราชทานเครื่องอิสริยยศเป็นเครื่องประกอบ หรือ ส าแดงฐานะ หรือเป็นบ าเหน็จความชอบพร้อมกัน เครื่อง
อิสริยยศเหล่านี้ ได้แก่ เครื่องราชูปโภคหมวดต่างๆ เช่น เครื่องราชศิราภรณ์ เครื่องสูง พระราชยาน เสื้อผ้าแพร
พรรณและศักดินา
ภายหลังเมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานเครื่อง
อิสริยยศและเครื่องราชอิสริยาภรณ์ประกอบไว้ด้วยกัน
เครื่องอิสริยยศส าหรับเจ้านายฝ่ายใน
เจ้านายฝ่ายในได้รับพระราชทานเครื่องอิสริยยศตามฐานะและพระยศเมื่อประสูติ ตามราชประเพณี และ
เมื่อได้รับการเฉลิมพระยศ จะได้รับพระราชทานเครื่องอิสริยยศเพิ่มขึ้นตามชั้นพระยศ เช่น
สมัยอยุธยา
เครื่องอิสริยยศพระอัครมเหสี พระราชเทวี ได้แก่ มงกุฎ อภิรุม ๓ ชั้น เกือกทอง พระราชยานมีจ าลอง
เครื่องอิสริยยศพระอรรคชายา ได้แก่ มาลามวยหางหงส์ อภิรุม ๒ ชั้น เกือกก ามะหยี่ สักหลาด เทวียาน
มีมกรชู
สมัยรัตนโกสินทร์
การพระราชทานเครื่องอิสริยยศแก่เจ้านายฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์ เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เฉลิม
พระยศใช้แบบแผนราชประเพณีครั้งกรุงเก่า และมีการปรับให้เหมาะสมกับยุคสมัย
เครื่องอิสริยยศพระราชทานพระองค์เจ้าต่างกรมฝ่ายในสมัยรัชกาลที่๕
เครื่องอิสริยยศพระราชทานพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภาพรประภาขึ้นเป็น กรมหลวงทิพยรัตนกิ
ริฏกุลินี ได้แก่
- พานหมากเสวยทองค า เครื่องลงยา
- หีบหมากเสวยไม้แดงหุ้มทองค าลงยาตรามงกุฎ
- ขันน้ าพานรองทองค าพร้อมจอก
77
