Page 73 - b29255_fulltext
P. 73
รมราชินี (สมเด็จพระบรมราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) ตั้งแต่ทรงพระเยาว์พระชันษา 7
ปี จนเสด็จสวรรคต และทรงอภิบาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นครองราชย์ ใน พ.ศ. 2411 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น พระเจ้ารา
ชวรวงศเธอ กรมพระสุดารัตนราชประยูร ด้วยทรงพระราชด าริว่า ทรงอภิบาลอุปถัมภ์บ ารุงบริรักษ์
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์เกล้าเจ้าอยู่หัว ให้ด ารงด้วยสุขสวัสดิ์นานานุปการ ดังหนึ่งสมเด็จพระ
ราชชนนี ตั้งแต่พระเยาว์มา
ต่อมาใน พ.ศ. 2416 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ สถาปนาให้ด ารงพระบรมราชอิสสริยยศเสมอสมเด็จ
พระบรมราชชนนี เป็น พระบรมมไหยิกาเธอ กรมสมเด็จพระสุดารัตนราชประยูร
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเคารพรัก “สมเด็จยาย” หรือที่ชาววังมักขนานพระนาม
ว่า “ทูลกระหม่อมแก้ว” ยิ่งนัก ทรงปฏิบัติด้วยพระกตัญญูภาพ จนเสด็จสวรรคต เมื่อวันจันทร์เดือน 9 ขึ้น 9 ค่ า
จ.ศ. 1258 ตรงกับวันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2439 พระชันษา 79 ปี
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น สมเด็จพระ
เจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร
พระราชพิธีเฉลิมพระยศสมเด็จพระบรมราชชนนี ในรัชกาลที่ 6 ทรงเฉลิมพระนามสมเด็จพระนางเจ้า
เสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ เป็น สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
ครั้นถึงสมัยรัชกาลที่ 7 ทรงพระราชด าริว่าสมเด็จพระมาตุจฉาเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี ทรงเป็น
ประธานราชการฝ่ายในตั้งแต่สมเด็จพระบรมราชชนนีเสด็จสวรรคตเป็นต้นมา จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้
เฉลิมพระเกียรติยศสมเด็จพระมาตุจฉาเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี ที่ทรงเคารพนับถือเหมือนดังเช่นสมเด็จ
พระบรมราชชนนี เป็น สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสามาตุจฉาเจ้า
ต่อมาเมื่อพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอานันทมหิดล ทรงรับราชสมบัติเสด็จขึ้นครองราชย์เป็นรัชกาลที่ 8
ใน พ.ศ. 2477 จึงทรงเฉลิมพระนามาภิไธยสมเด็จพระ ศรีสวรินทิราบรมราชเทวี เป็น สมเด็จพระศรีสวรินทิรา
บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
ในปีเดียวกัน ทรงสถาปนาพระราชชนนี ขึ้นเป็น พระราชชนนีศรีสังวาลย์ จนถึง พ.ศ. 2481 เมื่อเสด็จ
นิวัติประเทศไทย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เฉลิมพระอิสริยยศ เป็น สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงพระราชด าริถึงพระคุณอันประเสริฐของ
สมเด็จพระราชชนนีที่ทรงบ าเพ็ญพระกรณียกิจก่อเกิดประโยชน์แก่บ้านเมืองและประชาชนในทุก ๆ ด้านเป็นอเนก
ปริยาย จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้า ฯ ให้ประกาศเฉลิมพระนาม สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ เป็น
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในวันที่ระลึกฉัตรมงคล เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2513
72
