Page 39 - kpi19839

“บทบาทของผู้สูงอายุในการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ต าบลโคกมั่งงอย
อ าเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ” โดย อ.โชติกา สิงหาเทพ อ.ธนิกานต์ ศรีจันทร์ อ.เสาวนีย์ จันทสังข์

 เพาะเห็ดฟางข้าวและเศษวัสดุเหลือใช้ในไร่นา
 ปลูกไม้ผลสวนหลังบ้านและไม้ใช้สอย

 ปลูกพืชสมุนไพร ช่วยส่งเสริมสุขภาพอนามัย

 เลี้ยงปลาในร่องสวน ในนาข้าวและสระน้ า เพื่อเป็นอาหารโปรตีนและรายได้เสริม
 เลี้ยงไก่พื้นเมืองและไก่ไข่ ประมาณ 10-15 ตัว เพื่อเป็นอาหารครอบครัว โดยใช้

ข้าวเปลือก ร า ปลายข้าวจากการท านา ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์จากพืชไร่ เศษพืชผักจากการปลูกผัก
 ท าก๊าซชีวภาพจากมูลสุกร หรือวัว เพื่อใช้เป็นพลังงาน ในครัวเรือน

 ท าสารสกัดชีวภาพ จากเศษพืช ผัก ผลไม้ และพืชสมุนไพรใช้ในไร่นา

สรุปได้ว่า ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงถือเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ครอบครัว ชุมชน สังคม
และประเทศชาติ ด้วยวิถีการพัฒนาที่อยู่บนพื้นฐานของวิถีชีวิตคนไทย เพื่อสร้างความเข้มแข็งในการ

พึ่งตนเองของสังคม และสร้างความสมดุลทุกภาคส่วน โดยให้ความส าคัญกับการน าทุนสังคม ทุนทรัพยากร
ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มาใช้ประโยชน์บูรณาการเกื้อกูลกัน และส่งเสริมศักยภาพของชุมชน สังคม

ให้แข็งแกร่ง โดยใช้ความรอบรู้ ที่อยู่บนหลักความพอประมาณ ความมีเหตุผล และมีระบบภูมิคุ้มกัน น าไปสู่
การพัฒนาที่ยั่งยืนต่อไป

2.5 แนวคิดภูมิปัญญาท้องถิ่น

2.5.1 ความหมายของภูมิปัญญา

ภูมิปัญญาท้องถิ่น (local wisdom) หรือภูมิปัญญาชาวบ้าน (popular wisdom) เป็นค าที่

รู้จักกันมานานและเป็นค าที่มีความหมายลึกซึ้งหลากหลายแง่มุม จากการศึกษาความหมายภูมิปัญญาได้มี
นักวิชาการหลายท่านได้ให้ความหมายไว้ดังนี้

เสรี พงศ์พิศ (2545 อ้างถึงใน ปราณี ตันตยานุบุตร, 2551 : 3) ให้ความหมายไว้ว่า ภูมิปัญญา
ไทย หมายถึง องค์ความรู้ในด้านต่างๆ ของการด ารงชีวิตของคนไทยที่เกิดจากการสะสมประสบการณ์
ทั้งทางตรงและทางอ้อม ประกอบกับแนวความคิด วิเคราะห์ ในการแก้ปัญหาต่างๆ ของตนเอง จนเกิดการ

หลอมรวมเป็นแนวคิดในการแก้ไขปัญหาที่เป็นลักษณะของตนเองที่สามารถพัฒนาความรู้ดังกล่าวมา

ประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับกาลสมัยในการแก้ปัญหาของการด ารงชีวิต

วันเพ็ญ พวงพันธ์บุตร (2542 : 108) ได้ให้ความหมายของภูมิปัญญาว่า หมายถึง องค์ความรู้
ทั้งหลายที่มีการสั่งสมและถ่ายทอดสืบต่อกันมาของชาติไทย โดยการคิดค้นปรับเปลี่ยนผสมผสานกับความรู้

ใหม่ และพัฒนาให้เหมาะสมเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต มีความเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง

กระทรวงศึกษาธิการ (2539 อ้างถึงใน ยศพร บันเทิงสุข, 2556 : 16) ได้ให้ความหมายของ

ภูมิปัญญาท้องถิ่น คือ ความรู้ที่เกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเราผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิด
วิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ที่ประกอบกันขึ้นมาจากความรู้เฉพาะหลายๆ เรื่อง

38