Page 170 - kpi16607

ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย

ระดับมลรัฐ ภูมิภาค ฯลฯ ที่จะยึดโยงกับประชาชนในท้ายที่สุด ซึ่งขึ้นอยู่กับการ

ออกแบบความสัมพันธ์ทางอำนาจของประชาชน ท้องถิ่น และรัฐในแต่ละประเทศ 1

ในทางปฏิบัติก็เช่นเดียวกัน การจัดวางดุลอำนาจรัฐ ท้องถิ่น และประชาชน
ถือเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นตามลักษณะของสังคมการเมืองในแต่ละประเทศทั้ง
มาจากการริเริ่มตามกฎหมายที่ถูกบัญญัติเพื่อจัดสรรดุลอำนาจและมาจาก
พัฒนาการทางการเมืองที่ตัวแสดงต่าง ๆ เรียกร้องและผลักดันในแต่ละห้วงเวลา

ทางประวัติศาสตร์ทำให้ผลลัพธ์การกระจายอำนาจและการปกครองท้องถิ่นคือ
ผลของการจัดวางดุลอำนาจ บางประเทศดุลอำนาจอยู่ที่รัฐศูนย์กลาง เช่น

ประเทศไทยก่อนการประกาศใช้รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 โดยช่วง พ.ศ. 2535-
2540 ดุลอำนาจจะอยู่ที่ส่วนกลางและระบบราชการ ทั้งการรวมศูนย์อำนาจ
ทางการเมืองของฝ่ายนิติบัญญัติที่มาจากการเลือกตั้ง (กรณีของสมาชิกสภา
ผู้แทนราษฎร) และแต่งตั้ง (กรณีของวุฒิสภา)ในการตรากฎหมายสำคัญ และ

ฝ่ายบริหารโดยคณะรัฐมนตรีเป็นผู้กำหนดและควบคุมนโยบายของการบริหารงาน
1 2 ภาครัฐในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ซึ่งการรวมศูนย์เช่นนี้เป็นมรดกตกทอดจาก

ระบบการเมืองที่รวมศูนย์และไม่เป็นประชาธิปไตยโดยระบบราชการทหารและ

2
พลเรือนในอดีต
โดยมีกฎหมายที่ออกมาเพื่อเอื้อต่อการรักษาอำนาจของรัฐบาล
และยังไม่เปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วม ในทางตรงกันข้ามบางประเทศให้
ความสำคัญกับบทบาทของท้องถิ่นและประชาชน เช่น สหรัฐอเมริกาที่อำนาจการ

1

ผู้เขียนเคยเสนอว่าการกระจายอำนาจและประชาธิปไตยท้องถิ่นต้องพิจารณาทั้งจาก
โครงสร้าง/สภาพการณ์/เงื่อนไขภายในท้องถิ่น (Internal Condition of Local Area) และ
โครงสร้าง/สภาพการณ์/เงื่อนไขภายนอกของท้องถิ่น (External Condition of Local Area)
อย่างครอบคลุมและมีหลายปัจจัย แม้ว่าในตอนนั้นผู้เขียนยังไม่ได้ชี้ชัดว่า “อะไร” จะเป็นหลัก
ในการพิจารณาสภาพการณ์ดังกล่าว แต่ในขณะนี้การพิจารณา จาก“ดุลอำนาจ” ของท้องถิ่น
ก็สามารถเป็นอีกวิธีการหนึ่งที่ใช้ในการศึกษาสภาพการณ์ทั้งจากภายในและภายนอกท้องถิ่นที่มี
ผลต่อการกระจายอำนาจและประชาธิปไตยท้องถิ่น โปรดดูในบทที่ 5 ของวุฒิสาร ตันไชย.
(2557). การกระจายอำนาจและประชาธิปไตยในประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร: สถาบัน
พระปกเกล้า, น.236-241.

2 วุฒิสาร ตันไชย. (2558). การสังเคราะห์ข้อเสนอการกระจายอำนาจและการปกครอง
ท้องถิ่นเพื่อการปฏิรูปโครงสร้างการปกครองท้องถิ่น: การปกครองท้องถิ่นที่เสริมสร้าง
ประชาธิปไตยท้องถิ่นและความเข้มแข็งชุมชน. กรุงเทพมหานคร: สถาบันพระปกเกล้า, น. 1.

สถาบันพระปกเกล้า