Page 13 - kpiebook62014
P. 13
บทที่ 2
แนวคิด ทฤษฎี และ งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมชุมชนพลเมืองเข้มแข็งผ่านการส่งเสริมการเลือกตั้งสมานฉันท์และไม่
ซื้อสิทธิขายเสียงนี้ เกี่ยวข้องกับแนวคิดทฤษฎีหลายเรื่อง ประกอบด้วย แนวคิดเรื่องคุณภาพของพลเมืองกับการ
ส่งเสริมคุณภาพประชาธิปไตย แนวคิดเรื่องชุมชนเข้มแข็งและการสร้างชุมชนเข้มแข็ง รวมไปถึงแนวคิดเรื่อง
กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR) ด้วยเหตุนี้ ผู้วิจัยจึงได้
ส ารวจวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องข้างต้น และน าเสนอส่วนที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยได้ตามล าดับด้านล่าง
คุณภาพของพลเมืองกับการส่งเสริมคุณภาพประชาธิปไตย
เมื่อกล่าวถึงระบอบประชาธิปไตย พลเมืองนับเป็ นองค์ประกอบส าคัญที่สุดที่จะท าให้สังคม
ประชาธิปไตยขับเคลื่อนไปอย่างมีคุณภาพ ทั้งนี้เพราะพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยแตกต่างจากการ
ปกครองในระบอบอื่น โดยมีจุดเด่นคือ พลเมืองในระบอบประชาธิปไตยนี้ ไม่ได้เป็นเพียงพลเมืองเชิงรับ
(passive citizen) ซึ่งเน้นการปฏิบัติบทบาทหน้าที่ตามกฎหมายรับรองไว้เท่านั้น แต่ยังมีมิติของการแสดงออก
ทางการเมืองได้มากมาย เช่น สามารถเลือกผู้แทน ติดตามตรวจสอบและมีส่วนร่วมคิดร่วมตัดสินใจและ
รับผิดชอบทางการเมืองร่วมกับผู้แทนในลักษณะของพลเมืองผู้กระตือรือร้น (active citizen) เพื่อประโยชน์ส่วน
1
ร่วมได้อีกด้วย
ระบอบประชาธิปไตยเปิดโอกาสให้พลเมืองมีสิทธิและเสรีภาพในการแสดงออกทางสังคมและ
การเมืองได้หลายประการ นับตั้งแต่การพูดคุยเรื่องการเมืองได้อย่างเสรี การเข้ามามีส่วนร่วมทางการเมืองใน
ระดับเบื้องต้นโดยการไปเลือกตั้ง การเชิญชวนผู้อื่นไปเลือกตั้งหรือประชาสัมพันธ์ทางการเมือง การรณรงค์ทาง
การเมือง เรื่อยไปจนถึงการมีส่วนร่วมทางการเมืองในระดับปานกลาง เช่น โดยการติดต่อกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ
และผู้น าทางการเมือง ร่วมประชุม หาเสียง ชุมนุมทางการเมือง และสมัครเป็นสมาชิกพรรคการเมือง เป็นต้น
นอกจากนั้นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยยังได้รับการรับรองสิทธิเสรีภาพในการมีส่วนร่วมทางการเมืองใน
ระดับสูงผ่านการเข้าร่วมกิจกรรมของพรรคการเมือง การลงสมัครรับเลือกตั้ง การร่วมด าเนินกิจกรรมสาธารณะ
2
และร่วมดูแลกิจการสาธารณะด้วยตนเอง เป็นต้น
จากข้างต้นจะเห็นได้ว่า พลเมืองในระบอบประชาธิปไตยจึงมีความสามารถในการสร้างสรรค์ความ
เปลี่ยนแปลงและการพัฒนาให้เกิดขึ้นแก่ชุมชนและสังคมของตนได้ โดยอาจร่วมกันกับภาครัฐหรือร่วมกับผู้อื่น
1 Angus Campbell. “The Passive Citizen”. Actasociologica, July 1, 1962, pp 9-21.
2 ถวิลวดี บุรีกุล 2548 ประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า, 2550. หน้า 64.
6
