Page 6 - kpiebook62005

1. บทน ำ

1.1 หลักกำรและเหตุผล

ในปี 2535 ประชาคมโลกรวมถึงประเทศไทยได้ลงนามใน ปฏิญญาริโอว่าด้วยสิ่งแวดล้อมและการ

พัฒนา (Rio Declaration on Environment and Development) โดยหลักการข้อที่ 10 ของปฏิญญานี้ระบุ

ว่า การจัดการสิ่งแวดล้อมจะท าได้ดีที่สุดเมื่อประชาชนในทุกระดับมีส่วนร่วม และรัฐจะต้องส่งเสริมและ

อ ำนวยควำมสะดวกให้ประชำชนได้รับข้อมูลข่ำวสำร มีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจ และเข้าถึง

กระบวนการทางปกครองและกฎหมาย รวมทั้งได้รับการเยียวยาความเสียหาย

การเข้าถึงข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนมีความส าคัญอย่างมากในการ
คุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของชุมชนและประชาชนในการมีส่วนร่วมรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม และจัดการ

ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะในการด าเนินโครงการขนาดใหญ่ของรัฐและเอกชน ซึ่งมักเกิดปัญหา

การละเมิดสิทธิชุมชน หลายโครงการก่อให้เกิดผลกระทบทั้งในด้านสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และความขัดแย้งใน

สังคมที่ยืดเยื้อยาวนาน เช่น โรงไฟฟ้าแม่เมาะ จ.ล าปาง เขื่อนปากมูน จ.อุบลราชธานี โรงแยกก๊าซและ

โรงไฟฟ้าที่จะนะ จ.สงขลา มาจนถึงโครงการขนาดใหญ่ในปัจจุบัน เช่น โครงการเหมืองทองค าในพื้นที่ 3

จังหวัด ได้แก่ จังหวัดพิจิตร พิษณุโลก และเพชรบูรณ์ โครงการการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดน และ

โครงการระเบียงเขตเศรษฐกิจภาคตะวันออก (EEC) เป็นต้น ทุกพื้นที่ในประเทศอาจเกิดโครงการประเภทต่าง

ๆ เหล่านี้ได้ในอนาคต ในขณะที่ระบบการปกป้องและคุ้มครองสิทธิชุมชน รวมทั้งระบบการป้องกันผลกระทบ

ด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพจากโครงการที่อาจส่งผลกระทบรุนแรงยังคงต้องปรับปรุงแก้ไข โดยเฉพาะการ

สร้างระบบการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของประชาชนที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งมีความส าคัญต่อการมีส่วนร่วมในการ

วางแผน และการติดตามตรวจสอบ ส่งเสริมการป้องกันและแก้ไขปัญหาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ

และน าไปสู่ความไว้วางใจในสังคมไทย

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 ได้กล่าวถึงสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของ

ประชาชนในหมวด 3 สิทธิและเสรีภาพของปวงชนชาวไทย มาตรา 41 “บุคคลและชุมชนย่อมมีสิทธิได้รับ

ทราบและเข้าถึงข้อมูลหรือข่าวสารสาธารณะในครอบครองของหน่วยงานของรัฐตามที่กฎหมายบัญญัติ....”

และในหมวด 5 หน้าที่ของรัฐ มาตรา 59 “รัฐต้องเปิดเผยข้อมูลหรือข่าวสารสาธารณะในครอบครองของ

หน่วยงานของรัฐที่มิใช่ข้อมูลเกี่ยวกับความมั่นคงของรัฐหรือเป็นความลับของทางราชการตามที่กฎหมาย

บัญญัติ และต้องจัดให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลหรือข่าวสารดังกล่าวได้โดยสะดวก” นอกจากนั้น ยังมีการ

ประกาศใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลข่าวสารหลายฉบับ ได้แก่ พ.ร.บ. ส่งเสริมและรักษาคุณภาพ

-1-