Page 18 - b29256_Fulltext
P. 18
บทที่ 2
การแพทย์และการสาธารณสุข
ในบริบททางการเมืองและเศรษฐกิจสมัยรัชกาลที่ 7
การแพทย์และการสาธารณสุขในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 7 ที่ครองราชย์
ระหว่างวันที่ 26 พฤศจิกายน 2468 ถึง 2 มีนาคม 2477 นั้น ถือได้ว่าเป็นการดำเนินนโยบายของรัฐสยามที่มีทั้งต่อ
เนื่องมาจากนโยบายก่อนหน้านี้ รวมถึงมีการริเริ่มนโยบายสำคัญขึ้นในรัชกาลนี้อยู่ด้วย แต่ถ้าพิจารณาในภาพรวมต้อง
ถือว่าเป็นการดำเนินนโยบายที่ชาญฉลาดยุคหนึ่งที่ยึดถือหลักความประหยัดและพอเหมาะพอสมกับความต้องการ
ประสิทธิภาพสูงสุดที่จะเกิดขึ้นกับประชาชนพลเมือง นอกจากนั้นยังเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของนโยบายสุขภาพไทยที่
สัมพันธ์กับการสาธารณสุขระหว่างประเทศอย่างชัดเจน
การเมืองในสมัยรัชกาลที่ 7 นั้นถูกพิจารณาจากนักวิชาการด้านประวัติศาสตร์และรัฐศาสตร์ในภายหลังว่า
อยู่ในช่วงความเสื่อมลงของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แม้ว่าระบอบนี้เพิ่งจะได้สถาปนาขึ้นในช่วงกลางรัชสมัย
18
พระบิดาของพระองค์ แต่เมื่อระบอบได้เกิดขึ้นและพัฒนาซับซ้อนใหญ่โตจนเกิดจากความเสื่อมจากภายในคือการที่คน
ในระบบนั้นเกิดความขัดแย้งกันทางชนชั้นระหว่างเจ้าและข้าราชการที่มาจากสามัญชนจนนำมาสู่การเปลี่ยนแปลงการ
ปกครอง 2475 และจากภายนอกคือโลกในสมัยอาณานิคมที่ความคิดอุดมการณ์สมัยใหม่อย่าง แนวความคิดเรื่อง
19
ประชาธิปไตย สิทธิ เสรีภาพ ความเสมอภาคและความเท่าเทียมกันของมนุษย์ ชาตินิยม และกระแสของการปฏิวัติ
มวลชนเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองสู่สาธารณรัฐหรือการปกครองโดยรัฐสภาที่มีประชาชนเข้ามามีส่วนร่วม
มากกว่าสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่ค่อยๆ หายไปจากแผนที่โลกในต้นศตวรรษที่ 20
การขึ้นครองราชย์ของสมเด็จเจ้าฟ้าประชาธิปกฯ ที่ไม่ได้อยู่ในความคาดหวังและเตรียมตัวสำหรับการครอง
บัลลังก์กำลังอยู่ในภาวะเสื่อมโทรมลงของระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์และการประสบกับสถานะทางการคลังที่ร่อยหรอ
จากการใช้จ่ายของราชสำนักในรัชกาลก่อนหน้า ทำให้รัชกาลที่ 7 ทรงอยู่ในบริบททางการเมืองและเศรษฐกิจในฐานะผู้
รวมกำลังจากราชวงศ์กอบกู้รัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ท่ามกลางวิกฤตที่ซ้ำเติมจากภายนอกด้วยภาวะวิกฤติเศรษฐกิจ
ตกต่ำทั่วโลกหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 สยามในฐานะรัฐเล็กที่มีเอกราชซึ่งเหลืออยู่น้อยมากในขณะนั้น จึงต้องดิ้นรน
อย่างเต็มที่ในการฝ่าวิกฤตด้วยการพยายามฟื้นสูตรความสำเร็จที่เคยใช้ได้ดีในยุคพระบิดาคือการตั้งรัฐบาลที่บริหารด้วย
18 โปรดดู นครินทร์ เมฆไตรรัตน์, การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 (กรุงเทพฯ: อัมรินทร์วิชาการ, 2540); เบนจามิน เอ บัทสัน,
อวสานสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสยาม แปลโดย พรรณงาม เง่าธรรมสาร, สดใส ขันติวรพงศ์, ศศิธร รัชนี ณ อยุธยา, (กรุงเทพฯ : มูลนิธิ
โครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 2560).
19 โปรดดูรายละเอียดใน กุลลดา เกษบุญชู มี้ด, ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ : วิวัฒนาการรัฐไทย, แปลโดย อาทิตย์ เจียม
รัตตัญญู (นนทบุรี : ฟ้าเดียวกัน, 2562).
17
