Page 19 - b29256_Fulltext
P. 19
เชื้อพระวงศ์ที่มีความสามารถ พระองค์ในฐานะผู้นำทรงทำงานหนักในการบริหารราชการแผ่นดินจนเป็นที่ประจักษ์จาก
การทรงเอกสารราชการและทรงงานจนพระพลานามัยเสื่อมทรุดลงในช่วงปลายรัชกาล
2.1 พัฒนาการด้านการแพทย์และการสาธารณสุขในสมัยรัชกาลที่ 7
ด้านการแพทย์และการสาธารณสุขมีบริบทสำคัญที่สืบเนื่องหลังจากการค้นพบวิธีการป้องกันและรักษาโรค
ระบาดที่ก้าวหน้าหลังการค้นพบทฤษฎีเชื้อโรค การค้นพบยารักษาโรคใหม่ๆ และความเจริญรุดหน้าของการแพทย์เชิง
ป้องกันและการสาธารณสุข ด้วยการใช้วัคซีนและการส่งเสริมสุขภาพจากการค้นพบวิตามิน การผลิตสินค้าอนามัยส่วน
บุคคลที่เติบโตในตลาดอย่างมากหลังสงคราม ส่งผลให้การดำเนินนโยบายการแพทย์และการสาธารณสุขในสังคมไทย
ต้องดำเนินไปในทางขยายสถานพยาบาลไปยังหัวเมืองเป็นฐานในการรักษาและป้องกันโรค การจัดหาวัคซีนและ
เวชภัณฑ์เพื่อดูแลรักษาและป้องกันโรคให้กับพลเมืองที่ต้องทำไปในสถานการณ์ที่ขาดแคลนงบประมาณและการบริหาร
ราชการที่ประสิทธิภาพกำลังประสบปัญหาในการควบคุมสั่งการจากส่วนกลางไปยังส่วนภูมิภาคที่เพิ่งรวมอำนาจมาได้
ไม่นานนัก
ขณะเดียวกันสภาพการณ์ของเอเชียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในโลกสมัยอาณานิคมตั้งแต่ศตวรรษที่ 19
เป็นต้นมา ถูกผนวกเข้าเป็นอาณาบริวารของระบบเศรษฐกิจทุนนิยมโลกสมัยใหม่หลังปฏิวัติอุตสาหกรรมและการแบ่ง
งานกันทำระดับโลก หลังจากสยามผูกพันตนเองเข้าเป็นส่วนหนึ่งของระบบทุนนิยมโลกอย่างเป็นทางการด้วยการเซ็น
สนธิสัญญาเบาว์ริ่งในปี 2398 ทำให้สยามต้องปรับตัวทางเศรษฐกิจและการเมืองเข้าเป็นทุนบริวารและการสร้างรัฐรวม
ศูนย์แบบรัฐชาติสมัยใหม่อันเป็นกระบวนการเดียวกันกับรัฐโบราณในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่ถูกสถาปนาขึ้นในสมัย
อาณานิคมโดยเจ้าอาณานิคม การเกิดระบบราชการเพื่อสร้างการปกครองรวมศูนย์ การศึกษาสมัยใหม่ การแพทย์
สมัยใหม่ กลายเป็นสถาบันหลักของรัฐทั่วทั้งโลก กระบวนการสร้างอาณานิคมภายในด้วยการสร้างระบบการปกครอง
รวมศูนย์โดยการสถาปนาระบบข้าราชการแบบใหม่ที่มีความชำนาญเฉพาะด้านจากการศึกษาสมัยใหม่ ทำให้รัฐสยาม
กลายเป็นรัฐสมัยใหม่ขึ้นมาบนความเปลี่ยนผ่านจากรัฐศักดินาแบบอธิราชย์ที่เน้นความสัมพันธ์แบบอุปถัมภ์และความ
ภักดีแบบโบราณ และการขึ้นมามีอำนาจของชนชั้นใหม่ผ่านระบบการศึกษามาเป็นข้าราชการนั้นเองก็ได้ทำให้ระบอบ
สมบูรณาญาสิทธิราชย์เสื่อมลงจากภายในระบบเองมาเป็นรัฐประชาชาติที่ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการปกครอง
ผ่านรัฐสภาและและรัฐธรรมนูญหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475
20
ด้วยบริบททางการเมืองและเศรษฐกิจของสยามในรัชกาลที่ 7 ที่เผชิญกับความผันผวนและวิกฤตทั้ง
ภายนอกภายในรุมเร้าดังกล่าว การดำเนินนโยบายด้านการแพทย์และการสาธารณสุขจึงมีทั้งงานเร่งด่วนที่ต่อ
เนื่องมาจากรัชกาลก่อน งานที่เกิดการริเริ่มการดำเนินนโยบายด้านการแพทย์และการสาธารณสุขหลายประการที่เป็น
พลวัตกันกับการเมืองภายในและภายนอกประเทศ พร้อมกันไปกับการต่อสู้ดำเนินนโยบายท่ามกลางภาวะวิกฤตทาง
เศรษฐกิจและการคลังที่ขาดแคลนของรัฐสยามเอง
20 โปรดดู ไชยันต์ รัชชกูล, อาณานิคมสมบูรณาญาสิทธิราชย์ : การก่อรูปรัฐไทยสมัยใหม่จากศักดินานิยมสู่ทุนนิยมรอบนอก
(กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อ่าน, 2560).
18
