Page 36 - kpi22173

“บทบาทสตรีถิ่นอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบานในการเสริมสรางการมีสวนรวมของชุมชน
เพื่อปองกันและควบคุมการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุใหม 2019 ในจังหวัดเชียงใหม”

การดําเนินการขางตนจะสําเร็จไดจําเปนตองอาศัยบุคลากรทางการแพทยจํานวนมากในการ

ดูแลและเขาถึงประชาชนเพื่อใหบริการสาธารณสุขมูลฐาน ซึ่งในขณะนั้นบุคลากรทางการแพทยมี

ไมเพียงพอ ดังนั้น อสม.ที่เริ่มเปนรูปธรรมมากขึ้นภายใตแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 4

(พ.ศ. 2520-2524) (ค.ศ. 1977-1981) สมัยรัฐบาลเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน จึงเขาไปมีบทบาทสําคัญ

ทามกลางความพยายามในการตอสูเพื่อแยงชิงมวลชนในยุคสงครามเย็นของรัฐ มีมวลชนจํานวนหนึ่ง

หลบหนีเขาปา (Vongtangswad, 2017) ในมวลชนประกอบไปดวยเหลาชาวบาน ปญญาชนและแพทย
เขารวมสนับสนุนฝายคอมมิวนิสตเพื่อตอสูกับรัฐบาลกลาง จึงเรียกแพทยกลุมนั้นวาเปน “หมอเทาเปลา”

เนื่องจากเดินทางไปมาหาสูกันเดินดวยเทาเปลา โดยเปนแนวคิดที่ไดรับอิทธิพลทางความคิดมาจากประเทศ

จีน มีปรากฏบันทึกในภาษาอังกฤษดวยคําวา “Barefoot doctor” ซึ่งหมายถึงคนที่ไดรับการฝกอบรม

ดานการแพทยและผูชวยแพทยขั้นพื้นฐานและทํางานในหมูบานพื้นที่ชนบทอันหางไกลและยากตอการ

เขาถึงการแพทยจากเมืองใหญ ภายหลังความขัดแยงมีการสนับสนุนและผอนปรนมาตรการใหแพทยกลับ

เขากรมกองและโรงพยาบาล อยางไรก็ตาม การคงอยูของความตึงเครียดหลายทศวรรษยอมทิ้งรองรอย
ความพยายามของกลุมแพทยและผูใหบริการที่ไดรับการฝกอบรมทางการแพทยจากแพทยที่หลบหนีเขาปา

ซึ่งรัฐไดพยายามควบรวมผูคนเหลานั้นเขาเปนสวนหนึ่งในการขับเคลื่อนนโยบายของรัฐภายหลังจาก

สงครามอินโดจีนสิ้นสุดลง

ดังที่กลาวมาขางตน ในชวงทศวรรษ 1970 เกิดความวุนวายจากสงครามอินโดจีน ทามกลาง
ความขัดแยงระหวางประเทศสังคมนิยมคอมมิวนิสตกับประเทศเสรีนิยมประชาธิปไตยในภูมิภาคเอเชีย

ตะวันออกเฉียงใตซึ่งประเทศไทยตั้งอยูใจกลางภูมิภาค มีการรุกคืบจากลัทธิคอมมิวนิสตแลวครอบครอง

ในหลายภูมิภาค โดยเฉพาะภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือกําลังรุกคืบเขาฝงไทยบางสวน

กระแสแนวคิดทฤษฎีโดมิโน มีสวนกระตุนใหรัฐไทยหวาดกลัวภัยจากคอมมิวนิสตอยางขนานใหญ จึงออก

อุบายและกลยุทธชวงชิงมวลชน คือ นโยบายตอสูกับความยากจนดวยการพัฒนาชนบท พัฒนาระบบ
สุขภาพ การศึกษาและการเกษตร ซึ่งไดกลายเปนรากฐานสําคัญในการพัฒนาชนบทและการลดความ

ยากจน อยางไรก็ตาม อสม. เกิดขึ้นจากการผลักดันของกองทัพปลดแอกประชาชนแหงประเทศไทย

(ทปท.) วิโรจน ตั้งเจริญเสถียร และคณะ (Tangcharoensathien et. al 2018) บรรยายถึงการพัฒนา

ระบบสุขภาพเริ่มตนในชวงทศวรรษ 1970 วามีการวางรากฐานเชิงยุทธศาสตรในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ

สังคมแหงชาติระยะหาป ซึ่งครอบคลุมหลากหลายมิติของการพัฒนา เชน นโยบายการวางแผนครอบครัว

แหงชาติ พ.ศ. 2513 และนโยบายขยายการสรางเสริมภูมิคุมกันโรค พ.ศ. 2519 ผลของการวางแผน

ดังกลาวโดยเฉพาะอยางยิ่งนโยบายการวางแผนครอบครัวสงผลเดนชัดที่สุด กลาวคือ ในชวงเวลาสี่ทศวรรษ
ที่ผานมาอัตราการเพิ่มประชากรลดลงจากรอยละ 2.9 ใน พ.ศ. 2513 เหลือรอยละ 0.3 ใน พ.ศ. 2559

35