Page 35 - kpi22173
P. 35
“บทบาทสตรีถิ่นอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบานในการเสริมสรางการมีสวนรวมของชุมชน
เพื่อปองกันและควบคุมการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุใหม 2019 ในจังหวัดเชียงใหม”
ฉบับใหม คําประกาศนี้ไดรับแรงบันดาลใจบางสวนจากการดําเนินงานของระบบหมอเทาเปลา (Barefoot
doctor system) ที่ดําเนินการในประเทศจีนมากอนหนานี้และถือเปนการปฏิวัติระบบการดูแลปฐมภูมิ
(Primary care) ซึ่งเปนการปฏิวัติระบบการดูแลปฐมภูมิของประเทศในพื้นที่ชนบทของประเทศจีน
คําประกาศดังกลาวยังเปนการกระตุนให WHO UNICEF และองคการระหวางประเทศอื่นๆ ตลอดจน
ความรวมมือแบบพหุภาคีและทวิภาคี NGOs องคการดานการใหเงินทุนเพื่อการพัฒนาบุคลากรดาน
สุขภาพและชุมชนระหวางประเทศใหการสนับสนุนความรวมมือระหวางประเทศและระดับประเทศในการ
บรรลุเปาหมายการสาธารณสุขมูลฐานและใหเปดทางใหเกิดความรวมมือทางเทคนิคและวิชาการและ
เงินทุนสนับสนุนอื่นๆ แกประเทศกําลังพัฒนาเปนการเฉพาะ ถึงแมเปาหมาย 10 ประการ ที่กําหนดไวไมได
มีผลผูกมัดประเทศสมาชิกก็ตาม (Lee & Kim, 2018) แตกระนั้นคําประกาศอัลมา อตา ที่ไดผานพนมากวา
40 ป ก็ไดคุณูปการอยางมหาศาลใหแกวงการดานสุขภาพของมวลมนุษยชาติ
2.2.2 อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบาน (อสม.) ในประเทศไทย
อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบาน (อสม.) มีตนกําเนิดและพัฒนาตอยอดมาจากความ
พยายามในการแกปญหาการแพรระบาดของไขมาเลเรีย (Malaria) อยางหนักในทศวรรษที่ 2500 ทําให
เกิดความตองการกําลังคนจํานวนมากที่พอมีความรูเบื้องตนในการจัดการกับการแพรระบาด ในขณะที่
บุคลากรทางการแพทยขาดแคลนจึงมีการฝกอบรมอาสาสมัครเพื่อแกปญหาการแพรระบาดและ
กําจัดไขมาเลเรียขึ้น ในชวงป พ.ศ. 2504-2505 (ค.ศ. 1961-1962) ตอมาในป พ.ศ. 2509 (ค.ศ. 1966)
นายแพทยสมบูรณ วัชโรทัย ไดศึกษาวิจัยพบวา อัตราการไปใชบริการที่สถานีอนามัยตําบลทุกระดับ
มีระดับต่ํามาก จึงไดทําการทดลองโครงการสงเสริมอนามัยชนบท จังหวัดพิษณุโลก เชนเดียวกับนายแพทย
อมร นนทสุต ที่ไดทําการทดลองโครงการที่อําเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม หลังการทดลองโครงการ
ไประยะหนึ่งจึงรวบรวมจัดตั้งคณะกรรมการดําเนินโครงการสารภี ประกอบดวย นายแพทยสมบูรณ
วัชโรทัย นายแพทยอมร นนทสุต และ นายแพทยไพโรจน นิงสานนท โดยเห็นรวมกันวา ควรเพิ่มการ
มีสวนรวมของประชาชนและคัดเลือกประชาชนมาเปน อสม. และผูสื่อขาวสาธารณสุข (ผสส.) ซึ่งทําให
อัตราการมาใชบริการเพิ่มมากขึ้น จึงไดขยายโครงการไปยังอําเภออื่นๆ ในจังหวัดเชียงใหมและอําเภอ
โนนไทย จังหวัดนครราชสีมา ในเวลาตอมา ในป พ.ศ. 2535 มีการกําหนดใหเหลืออาสาสมัครสาธารณสุข
ประจําหมูบาน (อสม.) เพียงระดับเดียวสําหรับพื้นที่นอกเขตกรุงเทพมหานคร สวนในเขตพื้นที่กรุงเทพ
มหานครมีอาสาสมัครกรุงเทพมหานคร (อสส.) รับผิดชอบดูแลในพื้นที่ (สํานักขาว Hfocus เจาะลึกระบบ
สุขภาพ, 13 กรกฎาคม 2557)
34