Page 33 - kpi22173

“บทบาทสตรีถิ่นอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบานในการเสริมสรางการมีสวนรวมของชุมชน
เพื่อปองกันและควบคุมการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุใหม 2019 ในจังหวัดเชียงใหม”

2.2 แนวคิดเกี่ยวกับอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบาน

2.2.1 พัฒนาการของอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบาน : จากแนวคิดหมอเทาเปลา
สูวาระสาธารณสุขมูลฐานในเวทีระหวางประเทศ

เรื่องเลาเกี่ยวกับหมอชาวบานที่ดูแลรักษาคนในพื้นที่ชนบทอันไกลโพน รักษาดวยสมุนไพร

และเทคนิคพื้นบานจากวิธีการที่สืบทอดทางภูมิปญญาของชุมชนทองถิ่นและบรรพบุรุษของตนเองได

เกิดขึ้นมานับแตโบราณ แตการดําเนินการของหมอชาวบานที่มีความเกี่ยวของกับขบวนการทางการเมือง
และการเปลี่ยนแปลงทางสังคมภายในรัฐสมัยใหมเกิดขึ้นอยางชัดเจนและมีบันทึกทางประวัติศาสตรรัฐสมัย

ใหมคือ เรื่องเลาหมอเทาเปลา (Barefoot doctor) เปนชื่อเรียกบุคคลที่มีหนาที่ในการใหบริการดานการ

ดูแลสุขภาพภายในชุมชน โดยผูปฏิบัติงานจะตองผานการฝกอบรมความรูทางการแพทยในระดับพื้นฐาน

และเปนผูปฏิบัติงานในหมูบานชนบทในประเทศจีน โดยหมายรวมถึงชาวนา หมอพื้นบาน (Folk healers)

ผูใหบริการดานการดูแลสุขภาพในชนบทและเปนผูสําเร็จการศึกษาระดับมัธยมตนหรือมัธยมปลายที่ไดรับ
การศึกษาขั้นพื้นฐานทางการแพทยและผูชวยแพทยพื้นฐาน (Hesketh & Wei, 1997; Xu & Hu, 2017)

โดยเปาหมายหลักคือ การใหบริการดานสุขภาพในพื้นที่ชนบท ในพื้นที่ขาดแคลนและไมสามารถเขาถึง

แพทยผูเชี่ยวชาญจากตัวเมืองได หมอเทาเปลามีหนาที่หลักในการสงเสริมสุขอนามัย การปองกันโรคและ

การดูแลสุขภาพพื้นฐานและการวางแผนครอบครัว การรักษาอาการเจ็บปวยโรคทั่วไป หมอเทาเปลา

เปนการบรรยายภาพการทํางานของหมอที่เปนชาวนาอาศัยอยูทางตอนใตของจีนที่มักไมสวมรองเทา
เดินเทาเปลาในนาขาวและปฏิบัติงานทางการแพทยไปพรอมๆ กัน (Rosenthal & Greiner, 1982; Smith,

1974)

ในป ค.ศ. 1930 เกิดขบวนการฟนฟูชนบท (Rural reconstruction movement) ประเทศ

จีนเปนจุดเริ่มตนบุกเบิกในการพัฒนาบุคลากรดานสุขภาพและมีการฝกอบรมทางการแพทยระดับพื้นฐาน

เพื่อใหสามารถดูแลคนภายในหมูบานของตนเอง หลังจากนั้นมีการขยายการดําเนินงานไปสูระดับจังหวัด

ในชวงหลังป ค.ศ. 1949 หลังคําแถลงการณดานการดูแลสุขภาพของ เหมาเจอตุง ในป ค.ศ. 1965
แนวคิดดังกลาวจึงเกิดการพัฒนาและเปนรูปเปนรางมากขึ้น นโยบายสุขภาพจีนเริ่มใหความสําคัญกับ

หมอเทาเปลาอยางจริงจังหลังจาก เหมาเจอตุง ออกคําสั่งเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน ในปเดียวกัน (Hesketh

& Wei, 1997) ตอมาโครงการหมอเทาเปลาไดถูกผสานรวมเปนนโยบายแหงชาติในป ค.ศ. 1968

และดําเนินการอยางตอเนื่องภายใตโครงการ “ระบบบริการทางการแพทยสหกรณชนบท” (Rural

Cooperative Medical Systems (RCMS)) (Carrin et al., 1999) โดยดําเนินการผนวกกับการมีสวนรวม
ของชุมชนตามขอบัญญัติการใหบริการดานสุขภาพชนบท

32