Page 373 - kpi20858
P. 373
331
รับเป็นเจ้าภาพงานศพ และการพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงเป็นงานพิเศษคล้ายงานหลวง ไม่
เพียงเท่านั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมศิลปากรอ านวยการสร้างอนุสาวรีย์คุณหญิงมโน
ปกรณ์นิติธาดาขึ้น เพื่อเก็บอังคารของคุณหญิง และเป็นที่ระลึกถึงความดีที่ได้สร้างไว้เมื่อครั้งที่
คุณหญิงยังมีชีวิต
ด้านการออกแบบสร้างอนุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุ
วัดติวงศ์ ซึ่งด ารงต าแหน่งอุปนายกราชบัณฑิตยสภาในขณะนั้น ทรงมอบหมายให้ หม่อมเจ้าอิทธิ
เทพสรรค์ กฤดากร ทรงออกแบบและน าแบบขึ้นทูลเกล้าถวาย เพื่อพระบรมราชวินิจฉัย ตลอดจน
ให้มีการปรึกษาพระยามโนปกรณ์นิติธาดา ถึงสถานที่ และรูปแบบในการก่อสร้าง โดยมีการ
ก าหนดงบประมาณในการสร้างอนุสาวรีย์เบื้องต้นราว 1,500 บาท
ต่อมาภายหลังได้ข้อสรุปว่า จะท าการสร้างอนุสาวรีย์ตั้งอยู่ที่บริเวณก าแพงแก้วหน้าพระ
วิหารหลวง วัดปทุมวนาราม กรุงเทพมหานครฯ โดยมีพระยามโนปกรณ์นิติธาดาเป็นผู้ด าเนินการ
ขออนุญาต อนุสาวรีย์แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนบนท าเป็นอนุสาวรีย์ศิลาสลักรูปนางสี่หน้า
แสดงความสัมมาอาชีวะในการส ารวมหู ตา ปาก และใจ ซึ่งเป็นค าสรรเสริญอุปนิสัยคุณหญิง ได้รับ
แรงบันดาลใจจากภัควัม ซึ่งหมายถึง พระเครื่องชนิดหนึ่ง มีพระพักตร์คว ่า และปิดทวารทั้ง 9 ส่วน
ที่สองคือ ด้านล่างอนุสาวรีย์เป็นส่วนของฐาน ออกแบบเป็นช่องไว้ส าหรับบรรจุอังคารของคุณหญิง
ฝั่งหนึ่ง และพระยามโนปกรณ์นิติธาดาอีกฝั่งหนึ่ง ซึ่งจะน ามาฝากไว้ร่วมกันในอนาคต ในส่วนนี้มี
ค าจารึกว่า “อนุสาวรีย์นี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานไว้เป็นที่ระลึก แก่คุณหญิง(นิติ)
มโนปกรณ์นิติธาดา” และส่วนที่สามคือ จะท าการดัดแปลงก๊อกน ้าเดิม ให้เป็นน ้าพุส าหรับ
รับประทานได้เพื่อให้เกิดสาธารณประโยชน์ ทั้งนี้หม่อมเจ้าอิทธิเทพสรรค์ กฤดากร ได้มีการกะราคา
ประมาณการสร้างอนุสาวรีย์เพิ่มเติมจากเดิม 1,500 บาท เป็น 1,750 บาท อย่างไรก็ตามภายหลัง
ราชบัณฑิตยสภาแผนกศิลปากร ได้ส่งแบบไปท าเป็นอนุสาวรีย์ศิลายังประเทศอิตาลี แต่ทว่าราคา
ที่ห้างอิตาลียื่นมานั้นเกินจากราคาที่ตั้งไว้ราว 800 บาท ดังนั้นงบประมาณที่ต้องใช้ในการท า
อนุสาวรีย์ครั้งนี้จึงรวมเป็นเงินทั้งสิ้น 2,550 บาท
ในวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ.2474 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระนางเจ้า
ร าไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จพระราชด าเนินไปยังอนุสาวรีย์ที่วัดปทุมวนาราม ทรงเปิด
อนุสาวรีย์ใน เวลา 17.30 น. ทรงทอดผ้าพระสงฆ์ 10 รูป บังสุกุล ทรงวางพวงดอกไม้พระราชทาน
แล้วเสด็จพระราชด าเนินกลับ
