Page 67 - kpi20440

การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า 67
ครั้งที่ 20 ประจำาปี 2561
ประชาธิปไตยไทย: ก้าวย่างเพื่อการพัฒนา

“นิติรัฐ” ในนาม “นิติธรรม”:

ความเกลื่อนกลืนกันของหลักนิติธรรม

กับหลักนิติรัฐ ในระบบรัฐธรรมนูญไทย

ณวัฒน์ ศรีปัดถา

บทคัดย่อ

ความคิดเรื่องหลักนิติรัฐและหลักนิติธรรมเป็นพัฒนาการของกระแสการจ�ากัดอ�านาจรัฐ ซึ่งเป็นที่มา
ของการก�าเนิดของรัฐสมัยใหม่ ทั้งที่มีความแตกต่างกันอยู่ แต่หลักนิติรัฐกับหลักนิติธรรมนั้นมักจะมีการใช้คู่กันไป

โดยที่ไม่ได้แยกแยะความแตกต่างในรายละเอียดนัก

หลักนิติรัฐและหลักนิติธรรมต่างได้รับการยอมรับในประเทศไทย โดยหลักนิติธรรมนั้นเป็นที่รู้จักกัน
แพร่หลายมากกว่า แม้ว่าระบบกฎหมายของไทยจะเป็นระบบลายลักษณ์อักษรก็ตาม ด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์
ลักษณะของระบบกฎหมายไทยที่มีลักษณะผสมผสานระหว่างโครงสร้างของระบบกฎหมายที่เป็นแบบลายลักษณ์

อักษรในภาคพื้นทวีปยุโรป กับบทบาทของศาลที่ได้รับอิทธิพลแนวคิดของกฎหมายจารีตประเพณี ท�าให้

ความเข้าใจในเรื่องหลักนิติธรรมและการน�าหลักนิติธรรมมาใช้ประเทศไทยนั้นมีความเกลื่อนกลืนกันไปกับ
หลักนิติรัฐ ซึ่งส่งผลต่อการบัญญัติเรื่องหลักนิติธรรมในรัฐธรรมนูญไทยนั้น กลายเป็นการน�าหลักการเรื่อง
นิติรัฐมาใช้ โดยในทางเนื้อหาสาระหลัก การจัดโครงสร้างการปกครองของไทยตามรัฐธรรมนูญเป็นไปตาม

หลักนิติรัฐ และในทางหลักการพื้นฐานของการปกครอง ส่วนนี้ ได้ใช้ค�าว่า “นิติธรรม” แทนค�าว่า “นิติรัฐ”