Page 19 - kpi17724

2

หากพิจารณาจากประสบการณการบริหารจัดเมืองของประเทศไทยที่ผานมา อาจกอใหเกิดความกังวล
มากยิ่งขึ้น กลาวคือ ทั้งในระดับนโยบายของประเทศและการบริหารจัดการทองถิ่นใหความสําคัญกับ
พื้นที่ที่เรียกวา ‘เมือง’ นอยมาก โดยมีขอสังเกตดังนี้
ประการที่หนึ่ง ประเทศไทยมีประสบการณนอยมากในการบริหารจัดการพื้นที่เมือง ที่ผานเรามัก
เขาใจวาประเทศไทยเปนสังคมชนบทและประชากรสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรม ดังนั้นโยบาย
ภาครัฐและการออกแบบระบบการบริหารงานภาครัฐในรูปแบบของการบริหารราชการสวนกลาง ภูมิภาค
และทองถิ่นไมไดใหความสําคัญกับลักษณะของพื้นที่ที่แตกตางกัน ลักษณะของความเปนเมืองไมไดอยู
ในวิธีคิดของการออกแบบระบบบริการสาธารณะ ในหลายทศวรรษของการพัฒนาประเทศ พื้นที่เมือง
เติบโตมากขึ้น หากแตเขตเมือง ซึ่งในทางการบริหารปกครอง คือ เขตเทศบาลกลับไมไดเติบโตตามไป
ดวย ดังจะเห็นไดวาประเทศไทยตั้งแตพ.ศ. 2475-2535 มีจํานวนเทศบาลอยูเพียง 134 แหง และ ในป
พ.ศ. 2541 มีจํานวนเทศบาล 149 แหง จนกระทั่งมาถึงยุคของการปฏิรูปการปกครองทองถิ่นภายใต
รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 ที่สงผลใหเกิดการยกฐานะสุขาภิบาลขึ้นเปนเทศบาล สงผลใหมีจํานวนเทศบาล
เพิ่มขึ้นเปน 1,129 แหง อาจกลาวไดวาการปฏิรูปการปกครองทองถิ่นตั้งแต 2540 เปนตนมา เริ่มเห็น
สัญณาณของการเติบโตของเมืองและการพัฒนาบริการสาธารณะสอดรับกับความตองการของเมือง
1
ปจจุบันประเทศไทยมีเทศบาลรวมทั้งสิ้น 2,441 แหง มากขึ้น แตยังไมทั้งหมด เพราะยังสามารถเห็น
พื้นที่ที่มีความเปนเมืองสูงขึ้นหากแตยังคงการบริหารจัดการขององคการบริหารสวนตําบล ความลาชา
ของการเกิดขึ้นของเทศบาลยิ่งสะทอนความไมเขาใจของวิธีคิดของระดับนโยบายตอการออกแบบระบบ
บทที่ 1 องสอดคลองตอสภาพการเปลี่ยนแปลงของสังคม
บริการสาธารณะที่ต
เมื่อ “เมือง”กลายเปนโจทยของการบริหารจัดการทองถิ่นสมัยใหม
ตารางที่ 1 แสดงจํานวนองคกรปกครองสวนทองถิ่น
ตารางที่ 1 แสดงจำนวนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

ที่มา: กรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทยข้อมูล ณ วันที่
6 พฤศจิกายน 2558 สวนทองถิ่น กระทรวงมหาดไทยขอมูล ณ วันที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๘
ที่มา: กรมสงเสริมการปกครอง

นอกจากวิถีคิดแล้ว ประสบการณ์การพัฒนาและนโยบายของ

ประเทศไทยที่ผ่านมามักธำรงความเป็นเอกนครของกรุงเทพมหานคร
1
สรุปขอมูลอปท.ทั่งประเทศ http://www.dla.go.th/work/abt/summarize.jsp สืบคนวันที่ 2 ธ.ค. 2559
นี่เป็นหนึ่งปัจจัยในการอธิบายความล้าช้าของความเป็นเมืองในประเทศไทย
ประเทศไทยมีรูปแบบความเป็นเมืองที่รู้จักกันดีว่า เมืองโตเดี่ยว/
เมืองเอกนคร หรือ primate city ในทางวิชาการ หมายถึง สภาพของ
ประเทศที่มีเมืองเอกเมืองเดียวที่มีความใหญ่โตเจริญก้าวหน้ากว่าเมืองอื่นๆ
มาก กรุงเทพมหานครเป็นเมืองเอก เป็นเมืองหลวง และเป็นศูนย์กลาง

การพัฒนาทุกด้านทุกเรื่องอยู่ที่กรุงเทพทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม
วัฒนธรรม และการเมือง นโยบายรัฐที่ผ่านก็เน้นการพัฒนาใน
กรุงเทพมหานคร จนนำมาสู่สถานการณ์ของ “กรุงเทพคือประเทศไทย”

ซึ่งนักวิชาการเห็นร่วมกันว่าสภาพความเป็นเอกนครของกรุงเทพมหานครนี้
ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศ รวมทั้งส่งผลกระทบทางลบต่อ
กรุงเทพมหานครอีกด้วย วันนี้ความเป็นเอกนครของกรุงเทพยังคงอยู่
2
2 อ่านเพิ่มเติมได้จาก คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เอกสาร
สัมมนาวิชาการประจำปี 2526 ประเทศไทย คือ กรุงเทพ วันที่ 17-18 กุมภาพันธ์
2526 ห้องเอที ธรรมศาสตร์

6