Page 52 - kpi16607

ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย

แม้บริบทของเวลาจะเปลี่ยนไปอย่างใดก็ตาม แต่คำถามเช่นนี้เกิดขึ้นทุกครั้งที่

สถานการณ์การเมืองของประเทศก้าวสู่วิกฤต

ปรากฏการณ์เช่นนี้ทำให้อดตั้งคำถามกับพัฒนาการของการเมืองไทยที่ไม่
ว่าจะเกิดอะไรขึ้น กองทัพก็สามารถคงอยู่ในการเมืองไทยได้อย่างยั่งยืน แม้จะเกิด
“ระยะเปลี่ยนผ่านทางการเมือง” (political transitions) หลายครั้งในช่วงปัจจุบัน
โดยเฉพาะนับจาก “การเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตย” (democratic transition)

ครั้งสำคัญของการเมืองไทยในวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 (ค.ศ. 1973) จนอาจ
ถือได้ว่า การเปลี่ยนผ่านในช่วงเวลาดังกล่าวเป็น “กระบวนการสร้างประชาธิปไตย”

(democratization) ของการเมืองไทยยุคใหม่ หรืออีกนัยหนึ่งอาจถือได้ว่าเป็น
“คลื่นประชาธิปไตยลูกที่ 2” หลังจากการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในวันที่
24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 (ค.ศ. 1932) ที่อาจเรียกได้ว่าเป็น “คลื่น
ประชาธิปไตยลูกที่ 1” และถึงแม้กองทัพจะเพลี่ยงพล้ำกับเหตุการณ์ในวันนั้น

แต่สุดท้ายกองทัพก็ฟื้นตัวกลับคืนมา ไม่แตกต่างจากความพ่ายแพ้ของกองทัพ
44 อีกครั้งในเหตุการณ์เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2535 (ค.ศ. 1992) ที่การล้อมปราบ
จบลงด้วยการต้องถอยสถาบันทหารออกจากการเมือง อันเป็นดังการมาถึงของ

“คลื่นประชาธิปไตยลูกที่ 3” ของไทย แต่กองทัพก็ฟื้นบทบาททางการเมืองได้อีก
ในเวลาต่อมาเช่นกัน... หรือว่ากองทัพเป็น “อมตะ” ดังตัวละครในเทพปกรณัม
ตะวันตก ที่แม้จะถูกเผาไหม้จาก “ไฟการเมือง” ร้อนแรงเพียงใด ก็สามารถ

ฟื้นคืนชีพกลับมามีชีวิตใหม่ได้ทุกครั้งไป ไม่เคยตายไปจากการเมืองไทย

สมมติฐานว่ากองทัพจะเป็น “อมตะ” ในการเมืองไทย นั้นเป็นเพราะไม่ว่า

จะเกิดอะไรขึ้น กองทัพก็ไม่เคยหมดบทบาทไปจากการเมือง ด้วยสมมติฐานเช่นนี้
ระยะเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตยหรือกระบวนการสร้างประชาธิปไตยไทยจึงมี
ความซับซ้อนในตัวเองเป็นอย่างยิ่ง เพราะในกระบวนการเช่นนี้ กองทัพยังคงเป็น

ตัวแสดงทางการเมืองที่มีบทบาทอย่างมีนัยสำคัญ ไม่ได้หมดสถานะของความเป็น
ตัวแสดงที่มี “ศักยภาพ” ทางการเมืองไปแต่อย่างใด แตกต่างจากระยะเปลี่ยน
ผ่านในหลายประเทศ ที่บทบาทของกองทัพค่อยๆ ลดลงจนไม่กลายเป็นภัย

คุกคามต่อการสร้างประชาธิปไตยที่เกิดขึ้น จากเงื่อนไขเช่นนี้ ระยะเปลี่ยนผ่านสู่
ประชาธิปไตยไทยจึงดำรงอยู่ด้วยความเปราะบางเป็นอย่างยิ่ง เพราะความขัดแย้ง

สถาบันพระปกเกล้า