Page 17 - kpi10607

ฝ่าวิกฤต สร้างโอกาส บทบาทท้องถิ่นไทย

1

สถาบันพระปกเกล้า

จิตสำนึกสาธารณะกับการพัฒนาท้องถิ่น :

ประสบการณ์จากญี่ปุ่น 1

ารศึกษารัฐศาสตร์ทั่วไป ประชาธิปไตย หมายถึง หลักอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศมาจาก
กประชาชนที่มีความเสมอภาค เสรีภาพ และศักดิ์ศรี ซึ่งสะท้อนออกมาทั้งในด้านโครงสร้างสถาบัน เช่น

รัฐสภาที่มีมาจากการเลือกตั้งเสรีมีฐานะอำนาจสูงส่งและในด้านจิตใจวิถีชีวิต บุคลิกภาพ กระบวนการอบรม
เช่น มีจิตใจยึดมั่นในหลักประชาธิปไตย สำหรับประเทศประชาธิปไตยในตะวันตกนั้นเราได้เห็นประวัติศาสตร์

การสะสมปรัชญาประชาธิปไตยในความคิดของปราชญ์สมัยโบราณ ซึ่งกลายมาเป็นรากฐานการจัดสถาบัน
การปกครองที่มุ่งพิทักษ์เสรีภาพของประชาชน ตลอดจนรากฐานวิถีชีวิตบุคลิกภาพแบบยอมรับในปัจเจกนิยม
ในระยะหลังมีการเน้นถึง “จิตใจประชาธิปไตย” ว่ามีความสำคัญมาก นั่นคือ จิตใจที่มุ่งเคารพในศักดิ์ศรีบุคคล
นิยมความเสมอภาคเสรีภาพส่วนบุคคล สำนึกในหน้าที่พลเมือง ฯลฯ คือไม่มีจิตใจแบบตรงข้าม เช่น

มอบความรับผิดชอบบ้านเมืองให้ผู้นำ นิยมอำนาจเด็ดขาด ฯลฯ (ศิริพร วัชชวัลคุ, 2542, หน้า 1)

1. บริบททางประวัติศาสตร์

การเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่สำคัญของญี่ปุ่น

1.1 ยุคญี่ปุ่นปิดประเทศ

หลังจากที่ผู้นำบรรดาก๊กต่าง ๆ ทำสงครามกันในปี ค.ศ. 1597 จนในปี ค.ศ. 1600 โทะกุงะวะ
อิเอะยะสุ ได้รับชัยชนะการรบที่เซกิงะฮะระ และได้ตั้งตนเองเป็นผู้ปกครองประเทศญี่ปุ่น กลายเป็นผู้นำที่มี
อำนาจมากที่สุดในประเทศ อิเอะยะสุรวบรวมประเทศได้เป็นปึกแผ่นจึงย้ายเมืองหลวงมาที่เมืองเอโดะ (โตเกียว

ในปัจจุบัน) และได้ออกประมวลกฎหมายที่เรียกว่า ระบบบะกุฮัน (Bakuhun system) จักรพรรดิ
2
ข้าราชบริพารในราชสำนึกไดเมียวและผู้บริหารจะอยู่ภายใต้การควบคุมของรัฐบาล ไดเมียวจะเป็นผู้ปกครอง
สูงสุดในดินแดนของตน

1 วีรบูรณ์ วิสารทสกุล และสร้อยมาศ รุ่งมณี บทความนี้ เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง โครงการศึกษา
แนวทางในการเสริมสร้างจิตสำนึกสาธารณะในการพัฒนาท้องถิ่น ที่สนับสนุนโครงการโดยสถาบันพระปกเกล้า

2 ระบบบะกุฮัน (Bakuhun system) เป็นศัพท์ที่นักประวัติศาสตร์ใช้เมื่ออธิบายถึงเศรษฐกิจ รัฐบาล สังคม
ของยุคเอโดะ (1600-1868) ระบบนี้ทำให้ซามูไรเป็นชนชั้นปกครองส่วนใหญ่ได้หันมาเป็นทหารเต็มเวลา และรู้สึกว่าตน
เป็นผู้ที่ได้รับการเลือกสรร ส่วนคนอื่นในสังคมอยู่ต่ำกว่าชนชั้นนักรบของตน