Page 7 - b29256_Fulltext

บทที่ 1

บทบาทและความสำคัญของการแพทย์และการสาธารณสุขสมัยรัชกาลที่ 7

1.1 ความสำคัญและที่มาของปัญหาที่ทำการวิจัย
การศึกษาประวัติศาสตร์การแพทย์และการสาธารณสุขในสังคมไทยเพื่อทำความเข้าใจถึงความเปลี่ยนแปลง

ทางสังคมและวัฒนธรรมที่เกิดจากการเคลื่อนไหวของความรู้และนโยบายทางการแพทย์และสาธารณสุขในภาพรวมที่
ผ่านยังไม่มีงานศึกษาวิจัยมากนัก เท่าที่มีอยู่จะเน้นในช่วงเวลาสมัยปฏิรูปประเทศสู่ความทันสมัยในช่วงรัชกาลที่ 5-6

1
กับหลังการปฏิวัติเป็นรัฐประชาชาติในระบอบรัฐธรรมนูญหลัง 2475 เป็นส่วนใหญ่ กลับข้ามช่วงเวลาสมัยรัชกาลที่ 7
ที่มองว่าสั้นและไม่มีหมุดหมายสำคัญทางด้านการสาธารณสุข นอกจากนี้ยังขาดแคลนงานวิจัยที่ใช้วิธีการทาง
ประวัติศาสตร์และเน้นการวิเคราะห์เพิ่มพูนปัญญาให้กับสังคมไทยไว้ใช้ทำความเข้าใจและเป็นความรู้สำหรับเผชิญหน้า

กับความท้าทายกับปัญหาทางด้านสุขภาพเสียอีกด้วย โดยเฉพาะกรณีเมื่อเกิดปัญหาสุขภาพสำคัญหรือโรคระบาดที่
รุนแรงและส่งผลกระทบต่อสังคมไทยมากขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเจน ดังจะเห็นจากกรณีการระบาดของโควิด-19 ในปี 2563

ที่ยังขาดองค์ความรู้หลากหลายมิติในการทำความเข้าใจกับปัจจุบันและอนาคต

สถานะขององค์ความรู้ด้านประวัติศาสตร์การแพทย์และการสาธารณสุขในสมัยรัชกาลที่ 7 ซึ่งครองราชย์
ระหว่างปี 2468-2477 นั้นมักจะถูกพิจารณาว่าเป็นความต่อเนื่องของการปฏิรูปประเทศให้ทันสมัยที่ไม่ได้เกิดความ

เปลี่ยนแปลงชัดเจน ไม่มีโครงการ นโยบายหรือการเกิดขึ้นของหน่วยงานด้านนี้อย่างมีนัยสำคัญ สาเหตุสำคัญประการ

หนึ่งเนื่องมาจากไม่มีงานชิ้นใดที่ศึกษาการแพทย์และการสาธารณสุขในรัชสมัยนี้อย่างจริงจังสักชิ้นเดียว จึงไม่มีองค์
ความรู้ที่จะสร้างความเข้าใจและรับรู้การพัฒนาด้านการแพทย์การสาธารณสุขและความเปลี่ยนแปลงทางสังคม

วัฒนธรรมที่เกิดขึ้นจากงานสาธารณสุขในช่วงรัชสมัยดังกล่าวในประวัติศาสตร์นิพนธ์ไทย
จากการทบทวนเอกสารเบื้องต้นพบว่าสมัยรัชกาลที่ 7 การแพทย์และการสาธารณสุขได้เกิดจุดเปลี่ยนผัน

สำคัญ (turning point) 3 ประการหลักด้วยกัน ได้แก่ ประการที่ 1 นโยบายการแพทย์และการสาธารณสุขไทยผลจาก

“ตัวตนสยามใหม่” ในความสัมพันธ์กับนานาชาติ และองค์กรระหว่างประเทศช่วงระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 1-2
ประการที่ 2 สถานะทางเศรษฐกิจกับการลงทุนสร้างสาธารณูปโภคด้านการแพทย์และการสาธารณสุข เกิดการขยายตัว

จากส่วนกลางสู่ภูมิภาคผ่านการจัดเทศบาล และโครงการเฉพาะด้านอย่างมากโดยเฉพาะหลังปฏิวัติ 2475 ประการที่ 3

1 ดูการสังเคราะห์งานวิจัยประวัติศาสตร์การแพทย์ในรายละเอียดได้จาก ชาติชาย มุกสง, รายงานการวิจัย สถานะองค์
ความรู้ด้านประวัติศาสตร์การแพทย์และสาธารณสุขไทย (สนับสนุนโดยแผนงานวิจัยประวัติศาสตร์การแพทย์และสาธารณสุขไทย

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข, 2546); และดูใน โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ และชาติชาย มุกสง, บรรณาธิการ, พรมแดนความรู้
ประวัติศาสตร์การแพทย์และสาธารณสุขไทย (นนทบุรี: แผนงานวิจัยสังคมและสุขภาพ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข, 2545).

6