Page 24 - เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ ครั้งที่ 23
P. 24
การประชุมวิชาการ 2
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 23
ประชาธิปไตยในภูมิทัศน์ใหม่
จากสภาพการณ์ดังกล่าว จึงต้องสร้างการรับรู้และทำความเข้าใจในปัญหาที่เกิดขึ้น และ
ร่วมกันออกแบบแนวทางในการจัดการที่เหมาะสม มีระบบที่โอบรับความแตกต่างหลากหลาย
ได้อย่างพอเหมาะพอควร อันจะเป็นฐานสำคัญของการสร้างความชอบธรรมของสถาบันทาง
การเมือง ฉะนั้นในห้องย่อยนี้ จึงเป็นการอภิปรายเพื่อหาคำตอบว่า สถาบันทางการเมืองภายใต้
ความเปลี่ยนแปลงและบริบทใหม่ดังกล่าวนั้น จะมีแนวทางอย่างไรในการเพิ่มบทบาทของ
พลเมืองให้เหมาะกับระดับความตื่นรู้ที่มากขึ้น และควรกำหนดโครงสร้างรวมทั้งกรอบการใช้
อำนาจของสถาบันทางการเมืองอย่างไร เพื่อให้เกิดความชอบธรรม สามารถผสานประโยชน์
ในความต้องการที่แตกต่างหลากหลายอย่างสอดคล้อง ตอบสนองต่อพลเมืองในบริบทของ
ประชาธิปไตยที่เปลี่ยนแปลง โดยมุ่งเน้นไปที่สถาบันทางการเมืองทั้งในเชิงโครงสร้าง และ
ในความเป็นจริง ได้แก่ ฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร และองค์กรตรวจสอบที่ไม่ใช่ศาล
ประเด็นสำคัญ
1) บทบาทและพื้นที่ของพลเมืองกับการใช้อำนาจสถาบันทางการเมืองทั้งในเชิง
โครงสร้าง และสถาบันทางการเมืองในความเป็นจริงที่เหมาะสม
2) การปรับตัวของฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร และองค์กรตรวจสอบที่ไม่ใช่ศาล เพื่อให้
เกิดการดำเนินนโยบายและการตรากฎหมายที่สอดคล้องกับความต้องการอันแตกต่าง
หลากหลายของประชาชน
3) ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับโครงสร้าง อำนาจหน้าที่ และการใช้อำนาจของสถาบันทาง
การเมืองที่ชอบธรรมและเป็นที่ยอมรับในสังคม
กลุ่มย่อยที่ 3
ตุลาการภิวัตน์ : อำนาจตุลาการในการตัดสินคดีเกี่ยวกับการเมือง
ตั้งแต่ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์
ทรงเป็นประมุขใน พ.ศ. 2475 มาจนถึงก่อน พ.ศ. 2489 นั้น รัฐธรรมนูญได้ออกแบบให้
รัฐสภา (ซึ่งในรัฐธรรมนูญฉบับแรกมีเพียงสภาผู้แทนราษฎร) เป็นองค์กรที่มีสิทธิขาดในการ
ตีความรัฐธรรมนูญ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือรัฐธรรมนูญออกแบบให้รัฐสภาสามารถตรวจสอบ
ถ่วงดุลการกระทำทางรัฐบาลของฝ่ายบริหารได้และมีอำนาจตีความได้ว่าการกระทำของฝ่าย
บริหารหรือการออกกฎหมายของตนเองชอบด้วยรัฐธรรมนูญหรือไม่ แต่ไม่ได้กำหนดกลไก
ตรวจสอบการใช้อำนาจนิติบัญญัติของรัฐสภาเลย จนกระทั่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2489 ได้กำหนดให้ตั้งคณะตุลาการรัฐธรรมนูญขึ้นมาควบคุมความชอบ
ด้วยรัฐธรรมนูญของการออกกฎหมายของฝ่ายนิติบัญญัติ และนับเป็นครั้งแรกที่เกิด
ความเปลี่ยนแปลงในภูมิทัศน์ในการใช้อำนาจนิติบัญญัติของรัฐสภาซึ่งเป็นตัวแทนของประชาชน
ต่อมาเมื่อมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ก็ได้ตั้ง
