Page 135 - kpi18358
P. 135
บทที่ 4
สถานการณ์ระบบการตรวจราชการของไทย
ในบทนี้จะกล่าวถึงระบบการตรวจราชการของไทยที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน โดยส่วนแรกเพื่อให้เข้าใจถึง
รูปแบบของระบบการตรวจราชการจะกล่าวถึงพัฒนาการของระบบการตรวจราชการที่พัฒนามาอย่าง
ยาวนานของไทย จากนั้นกล่าวถึงกฎหมาย และกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการตรวจราชการ ซึ่งเป็นหลักการ
กระบวนการ ตลอดจนวิธีการตรวจราชการในแต่ละระดับ ส่วนต่อไปกล่าวถึงโครงสร้างของระบบการตรวจ
ราชการทั้งในระดับการตรวจราชการส านักนายกรัฐมนตรี การตรวจราชการระดับกระทรวง และการตรวจ
ราชการระดับกรม สุดท้ายจะอธิบายถึงกระบวนการขั้นตอนของการตรวจราชการในปัจจุบันตั้งแต่
การเริ่มต้นวางแผน การลงพื้นที่ตรวจราชการ การรายงานผลการตรวจ และการติดตามประเมินผลการตรวจ
ราชการ
4.1 พัฒนาการการตรวจราชการของประเทศไทย
การตรวจราชการของไทยมีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่องและยาวนาน ในที่นี้จะอธิบายถึงพัฒนาการ
การตรวจราชการของไทยซึ่งสามารถอธิบายได้ในสองลักษณะคือ 1.) พัฒนาการของการตรวจราชการตาม
สมัยของการปกครอง ซึ่งจะแบ่งเป็น 2 ยุคหลัก คือ การตรวจราชการในยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และการ
ตรวจราชการในยุคประชาธิปไตย และ 2.) พัฒนาการของการตรวจราชการที่แบ่งตามรูปแบบของการตรวจ
ราชการ โดยจะแบ่งออกเป็น 5 ยุค โดยมีรายละเอียดดังนี้
4.1.1 การตรวจราชการในยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์
1. สมัยสุโขทัย
สมัยนี้เป็นการเริ่มต้นของระบบการปกครองในแบบราชอาณาจักร มีประชากรและอาณาเขต
ไม่ใหญ่มาก โครงสร้างระบบการปกครองมีความเรียบง่าย รูปแบบการตรวจราชการมีลักษณะที่
พระมหากษัตริย์ทรงออกตรวจสอบและสดับตรับฟังข่าวเกี่ยวกับบ้านเมือง ปัญหาความเดือดร้อน และความ
ต้องการของราษฎรด้วยพระองค์เอง รวมทั้งทรงบริหารและควบคุมการท างานของข้าราชการด้วยพระองค์
(ทศพร ศิริสัมพันธ์ และคณะ, 2545, น. 51)
92
