Page 48 - kpiebook67014

ชุมชนระหว่างประธานชุมชนกับหน่วยงานภาครัฐ ท าให้เกิดการชักชวนกันของชาวบ้านที่เคยมาแล้วชักชวนต่อเพื่อ
มาเข้าร่วมกระบวนการ ดังตัวอย่างข้อพบว่า

“กิจกรรมของโครงการท าให้คนเชียงคานเกิดความตระหนักในทุนทางวัฒนธรรมที่มีอยู่ในพื้นที่… ท าให้
คนเชียงคานได้ส ารวจและทบทวนตนเองว่า จะฟื้นฟูและอนุรักษ์ทุนทางวัฒนธรรมเหล่านั้นอย่างไร และจะต่อยอด
น าไปใช้ประโยชน์ได้อย่างไร…”
การที่ปัจจัยภายนอกเข้ามาแล้วน าไปสู่การรวมตัวของคนในชุมชนมากขึ้น อาจท าให้เกิดจุดแข็งของการใช้

ทุนวัฒนธรรมที่เสริมต่อความมั่นคงทางสังคม สอดคล้องกับข้อค้นพบของ ชวดี โกศล (2561) ที่ศึกษาการใช้ทุน
ทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์เขตพื้นที่ภาคเหนือ พบว่า การรวมตัวของประชาชนกลุ่มชาติพันธุ์ ท าให้เกิดพลัง
ในการต่อรอง การรวมกลุ่มท าให้ชุมชนได้ใช้ทุนวัฒนธรรมมาต่อยอดในเชิงเศรษฐกิจ เกิดการสร้างรายได้เป็นทั้ง
อาชีพหลักและอาชีพเสริม

ปัจจัยภายในคือตัวชุมชนเองนั้น ยังมีลักษณะที่สอดคล้องกับความเป็นพลเมือง ที่ถวิลวดี บุรีกุล และคณะ
(2563) ท าการศึกษาการศึกษาพฤติกรรมความเป็นพลเมืองของสังคมไทย ได้แบ่งพลเมืองออกเป็น 4 ระดับ และ
ก าหนดให้ระดับ 2 - 4 สะท้อนคุณลักษณะประชาชนที่มีความเป็นพลเมืองเข้มแข็ง ได้แก่ ตระหนักรู้ พิจารณาจาก
ที่ประชาชนในเชียงคานให้ความสนใจข่าวสารจึงมาร่วมกิจกรรมที่คณะผู้วิจัยและเทศบาลร่วมกันจัดขึ้น ประชาชน

บางส่วนยังมีความกระตือรือร้น โดยพิจารณาจากใบลงทะเบียนการเข้าร่วมกิจกรรม เห็นได้ว่ามีประชาชนในพื้นที่ที่
มีความเป็นพลเมืองเข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมเสริมสร้างทุนทางวัฒนธรรมทุกครั้ง และที่ส าคัญที่สุด ประชาชนยัง
มีความผูกพันต่อการมีส่วนร่วม โดยพิจารณาได้จากข้อมูลจากการสนทนากลุ่มของภาคประชาชนที่กล่าวว่า เมื่อ

ทางการร้องขอให้จัดท าการแสดงต้อนรับหน่วยงานต่าง ๆ ชุมชนจะช่วยด าเนินการให้เสมอ แม้จะได้รับเงินค่า
ช่วยเหลือในการเตรียมงานไม่เพียงพอก็ตาม
นอกจากนี้ ชุมชนมีปัจจัยส าเร็จที่ส าคัญที่ผู้เข้าร่วมการสนทนากลุ่มยังไม่ได้สะท้อนออกมา แต่คณะผู้วิจัย
เล็งเห็นคือทุนวัฒนธรรมในพื้นที่ ซึ่งชุมชนได้แสดงออกมาให้เห็นในขั้นตอนแรกของการด าเนินกิจกรรม พบว่ามี
ความสอดคล้องกันกับ ณัชชา ศิรินธนาธร (2561, น.1588) กัญญารัตน์ แก้วกมล และคนอื่น ๆ (2564, น.79-80)

อนันต์ คติยะจันทร์ และคนอื่น ๆ (2564, น.192) โดยทุนวัฒนธรรมที่พบในพื้นที่เทศบาลต าบลเชียงคาน ได้แก่ ทุน
วัฒนธรรมที่อยู่ในตัวบุคคล (embodied form) ทุนวัฒนธรรมที่เป็นรูปธรรม (objectified state) และทุน
วัฒนธรรมที่เป็นสถาบัน (institutionalization state) ซึ่งได้วิเคราะห์แล้วในเนื้อหาตอนต้นของบทนี้ ทุนเหล่านี้

ถือว่าเป็นปัจจัยความส าเร็จที่คนในพื้นที่อาจยังไม่ได้ตระหนักถึง
ปัจจัยภายในด้านทุนวัฒนธรรมของคนเชียงคาน ในด้านที่มีผู้มีภูมิปัญญา มีศิลปะวัฒนธรรมผสมผสาน
หลากหลาย อันเนื่องมาจากเป็นพื้นที่ริมน้ าโขงซึ่งตั้งอยู่บริเวณชายแดนไทยลาว เป็นลักษณะของความหลากหลาย
ทางวัฒนธรรมที่พบในพื้นที่อื่นของประเทศไทยเช่นกัน ยกตัวอย่างจากงานวิจัยของอนันต์ คติยะจันทร์ และคนอื่น

ๆ (2564, น.195-196) ที่ศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาทุนวัฒนธรรมของชุมชนพื้นที่ชายแดนไทย จังหวัดหนองคาย
พบว่า หนองคายมีผู้ทรงภูมิปัญญาที่มีความรู้หลากหลาย เรื่องเครื่องจักสาน การท าเครื่องมือทางการเกษตร
ประมง สมุนไพรพื้นบ้าน ศาสนา ฯลฯ หนองคายยังมีความหลากหลายทางเชื้อชาติ วัฒนธรรม ภาษา อาหาร การ
แต่งกาย เพราะเป็นเมืองชายแดน ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ของชุมชนและน าไปสู่การสร้างรายได้แก่ชุมชนด้วยทุน

วัฒนธรรมที่มีอยู่
คณะผู้วิจัยวิเคราะห์ต่อว่า ปัจจัยภายในที่มีผลต่อความส าเร็จในการใช้ทุนวัฒนธรรมจะน าไปสู่ความมั่นคง
ทางสังคมได้ ตามกรอบคุณภาพสังคม (สุรสิทธิ์ วชิรขจร, 2553) ที่ว่า คุณภาพสังคมจะดีได้ด้วยการที่สมาชิกทุกคน
ได้รับการยอมรับอย่างเท่าเทียมกัน (social inclusion) ผู้คนอาศัยอยู่ในชุมชนที่มีความสมานฉันท์ (social

cohesion) และมีการเสริมพลัง (social empowerment) เพื่อที่จะพัฒนาศักยภาพได้อย่างเต็มที่ ซึ่งการไปให้ถึง

- 45 -