Page 109 - kpiebook65062
P. 109
ปฐมบรมราชานุสรณ์
ปฐมบรมราชานุสรณ์เป็นพระราชดำริของรัชกาลที่ ๗ ที่มีมาตั้งแต่เดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๙
ว่าในวาระครบรอบ ๑๕๐ ปีแห่งการสถาปนาพระนครและพระบรมราชจักรีวงศ์ในพ.ศ. ๒๔๗๕ นั้น
ควรที่จะสร้าง “ราชอนุสาวรีย์ ถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก” องค์ปฐม
บรมกษัตริย์แห่งพระราชวงศ์ โดยที่แต่เดิมนั้นแนวพระราชดำริมีเพียงการสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์
แต่ต่อมาเมื่อโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรรมการสร้างปฐมบรมราชานุสรณ์ขึ้น โดยมีมติว่าจะสร้างที่หน้า
พระวิหารหลวง วัดสุทัศนเทพวราราม ตามพระดำริในสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนริศรานุวัดติวงศ์
ในการประชุมเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๑ ว่า
“อันว่าปฐมบรมราชานุสรณ์นั้น อาจทำได้หลายอย่าง แต่อย่างใดเห็นจะสู้ทำรูปสนองพระองค์
ตั้งในที่เปิดเผยให้เป็นสง่าไม่ได้ ด้วยพระองค์ทรงพระคุณเป็นที่นับถือแห่งชนทั้งหลาย ย่อมจะมีความ
พอใจที่จะได้ถวายบังคมทุกคราวที่ผ่านไป หรือทั้งมีวันประชุมกันถวายบังคมเป็นงานใหญ่ประจำปีด้วย
ความติดใจในความงามของโมนุเมนต์ซึ่งเขาทำถวายพระเจ้าวิตโตริโอ เอมานวล (Vittorio
Emmanuele) พระเจ้าแผ่นดินอิตาลี อันมีตึกเป็นลับแลบังหลัง จูงใจให้นึกอยากทำอย่างนั้นบ้าง” ๔
ต่อมาในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๑ กรรมการองค์หนึ่ง คือพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระกำแพงเพชร
อัครโยธิน มีความเห็นว่าควรสร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาขึ้น โดยสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์
ตามความคิดเดิมไว้ที่ใกล้สะพานใหม่นั้น ก็จักเป็นกุศลทานแก่ทวยราษฎร์ ที่สุดในเดือนตุลาคม
พ.ศ. ๒๔๗๑ รัชกาลที่ ๗ จึงมีพระบรมราชวินิจฉัยให้สร้างทั้งสะพานและพระบรมราชานุสาวรีย์ โดยใน
เดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ รัฐบาลสยามได้เลือกว่าจ้างบริษัทดอร์แมนลอง (Dorman Long Co.)
ประเทศอังกฤษให้ดำเนินการก่อสร้างสะพานพระพุทธยอดฟ้า และในเดือนต่อมาก็มีรายงานข่าวว่า
บริษัทดอร์แมนลองได้เสนอแบบร่างให้พระบรมราชานุสาวรีย์เป็นพระบรมรูปทรงม้าสำริด ออกแบบ
โดยเซอร์จอห์น เบอร์เน็ท (Sir John Burnet) ประดิษฐานบนฐานหินอ่อนหรือหินแกรนิตดำ อยางไรก็ดี
๕
ในเวลาเดียวกันนั้น รัชกาลที่ ๗ ได้โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนริศรานุวัดติวงศ์ อุปนายก
ราชบัณฑิตยสภา ทรงออกแบบและอำนวยการก่อสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์ โดยในเดือนกรกฎาคม
พ.ศ. ๒๔๗๒ ได้ทรงนำแบบร่างพระบรมรูปแบบประทับนั่งขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย เมื่อได้รับพระบรม
ราชานุญาตแล้วจึงโปรให้นายเฟโรจี (Corrado Feroci) นายช่างปั้นกรมศิลปากรปั้นหุ่นพระบรมรูป
และส่งไปหล่อที่ประเทศอิตาลี พระบรมรูปรัชกาลที่ ๑ นี้ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนริศรานุวัดติวงศ์
ทรงออกแบบให้ทรงเครื่องราชขัตติยาภรณ์ ประทับเหนือพระราชยานกง ตั้งอยู่บนฐานสูงประดับด้วย
98 สถาปัตย์ใต้ร่มฉัตรพระปกเกล้าฯ
