Page 325 - kpi20858
P. 325
282
เมื่อมองภาพโดยรอบ คือการเล่าเรื่องแบบเวียนขวา น าเสนอพระราชประวัติของสมเด็จ
พระนเรศวรตั้งแต่ประสูติจนสิ้นพระชนม์ ผนังพิเศษที่โดดเด่นอย่างมากที่วิหารแห่งนี้คือ ผนัง
ตอนบน ด้านตรงข้ามพระประธาน แสดงฉากสมเด็จพระนเรศวรทรงกระท ายุทธหัตถี (3จ) พระยา
อนุศาสน์ยังคงสงวนผนังนี้เพื่อน าเสนอฉากตอนพิเศษของเรื่อง แต่เดิมจิตรกรรมตามขนบนิยมมัก
ก าหนดให้พื้นที่บริเวณนี้เป็นฉากตอนพระพุทธเจ้าผจญมาร และทรงมีชัยเหนือหมู่มารได้ ทว่า พระ
ยาอนุศาสน์ได้น าเสนอฉากตอนที่พระนเรศวรทรงกระท ายุทธหัตถี เอาชนะศัตรูและสามารถกอบกู้
เอกราชไว้ได้ ดังนั้นวัตถุประสงค์ของการสื่อสารนั้นยังคงเป็นฉากตอนการมีชัยชนะเช่นเดิม หากแต่
เปลี่ยนบริบทของเรื่องราวได้อย่างแนบเนียนเหมาะสม
5.1.1.1.3.2 รูปแบบ
การเขียนภาพจิตรกรรมในครั้งนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพ
ทรงก าหนดพระชันษาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เพื่อให้เกิดความสมจริงสอดคล้องไปกับ
เรื่องราวในพระราชพงศาวดาร พร้อมกันนั้นได้กล่าวถึงลักษณะของสมเด็จพระนเรศวรว่ามีพระฉวี
ที่ค่อนไปทางคล ้า จนกลายเป็นสาเหตุที่ท าให้เรียกพระองค์ว่า พระองค์ด า ดังนั้นในการเขียน
รูปทรงของสมเด็จพระนเรศวรจึงถูกก าหนดลักษณะไว้ด้วยข้อมูลที่สมเหตุสมผล สอดคล้องไปกับ
ประวัติศาสตร์
ด้านการจัดแบ่งพื้นที่พบว่า พระยาอนุศาสน์ จิตรกรได้แบ่งผนังออกเป็น 2 ตอน คือ ผนัง
ตอนบน ที่ด้านหลังของพระประธาน (1จ) น าเสนอภาพเหล่าคนธรรพ์ ชาวสวรรค์ซึ่งมีความสามารถ
ทางการดนตรี ทั้งเล่นดนตรี ขับร้อง ฟ้อนร า เพื่อเป็นพุทธบูชา ส่วนที่ผนังตอนบนด้านซ้ายของพระ
ประธาน (2จ) มีการเขียนภาพเทพบุตร เหาะเหินบนท้องฟ้า เรียงเป็นแถวสลับสับหว่างจ านวน 4
แถว อยู่ในท่าประนมมือ เพียงสองแถวแรก ถัดจากนั้นอยู่ในท่าร่ายร า และผนังตอนบนด้านหน้า
ของพระประธาน (3จ) เป็นส่วนที่แสดงฉากตอนพิเศษ คือ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชกระท ายุทธ
หัตถีกับพระมหาอุปราชา อีกทั้งที่ผนังตอนบนด้านขวาของพระประธาน (4จ) เขียนภาพเทพธิดา
เรียงเป็นแถวสลับสับหว่าง จ านวน 5 แถว อยู่ในท่าประนมมือ เพียง 2 แถวด้านหน้า ถัดจากนั้นอยู่
ในท่าร่ายร า ทั้งเทพบุตรและเทพธิดาส่วนใหญ่ถูกก าหนดทิศทางให้หันหน้าเข้าหาพระประธานใน
พระวิหาร ในขณะที่ผนังตอนล่าง (ฉ) ทั้งหมด แสดงเรื่องราวพระราชประวัติตั้งแต่ประสูติจนถึง
สิ้นพระชนม์ ตามเรื่องที่กะให้เขียนโดยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาด ารงราชานุ
ภาพ ทั้งนี้มีการเขียนลายประจ ายามคั่นระหว่างผนังตอนบนและผนังตอนล่าง
