Page 15 - kpiebook65062

สถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ ๗ :

การทบทวนวรรณกรรม

ใน พ.ศ. ๒๔๗๓ รัฐบาลสยามเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสมัชชาครั้งที่ ๘ ของสมาคมเวชศาสตร์
เขตร้อนในภาคตะวันออกไกล (The Eighth Congress of the Far Eastern Association of

Tropical Medicine) ที่กรุงเทพฯ นับเป็นการประชุมนานาชาติที่สำคัญที่สุดครั้งหนึ่งในช่วงรัชสมัย
ในครั้งนั้นรัฐบาลได้จัดพิมพ์หนังสือ Siam: General and Medical Features เพื่อให้ข้อมูลเกี่ยวกับ
๑
ประเทศสยามในแง่มุมต่างๆ สำหรับสถาปัตยกรรมของสยามนั้น หนังสือดังกล่าวได้สรุปสาระสำคัญ
ของสถาปัตยกรรมไทยประเพณี ทั้งรูปแบบ การใช้สอย สัญลักษณ์ และวัสดุก่อสร้าง จากนั้น
จึงกล่าวถึงความเปลี่ยนแปลงเมื่อสยามเริ่มได้รับอิทธิพลตะวันตก ว่าเกิดอาคารรูปแบบ “ยุโรป”

แบบต่างๆ ตึกแถวตามอย่างเมืองฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้ ขณะที่บริษัทห้างร้านมีอาคารรูปแบบ
เรอเนสซองส์ (in the Renaissance style) สถานที่ราชการก็เป็นอาคารแบบยุโรปไปด้วย โดยที่มี
พระที่นั่งอนันตสมาคมเป็นตัวอย่างของสถาปัตยกรรมอิตาเลียนเรอเนสซองส์สมัยใหม่ (modern

Italian Renaissance) บทความดังกล่าวสรุปสภาวการณ์ของสถาปัตยกรรมในสมัยนั้นว่า ยังไม่เป็น
ที่น่าพอใจ เพราะยังมิได้มีการสร้างสรรค์งานสถาปัตยกรรมที่ตอบสนองต่อความต้องการและขนบจารีต

(needs, desires, and traditions) ของสยามแท้ๆ ขณะที่สถาปัตยกรรมยุโรปสมัยใหม่ (modern
European architecture) นั้นก็มีรากเหง้าที่ต่างไปจากรากเหง้าของสถาปัตยกรรมไทยโดยสิ้นเชิง
บทความดังกล่าวสรุปสภาพปัจจุบันและอนาคตของสถาปัตยกรรมไทยไว้ว่า

“Some attempt has been made to carry on an adaptation of these traditions
in the case of a few recent buildings such as the Vajiravudh College and the scheme

for the Chulalongkorn Memorial University. More effort will doubtless be made in
the future to continue the development of this very distinctive and national style of

Siamese architecture, which by effort and experience can be simplified and adapted
to modern needs.” ๒

บทความดังกล่าวอาจนับได้ว่าเป็นข้อเขียนแรกๆ ที่ประเมินสภาวการณ์ของสถาปัตยกรรมไทย

ในช่วงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ในช่วงเวลาไม่กี่ปีก่อนการเปลี่ยนแปลง
การปกครองใน พ.ศ. ๒๔๗๕ นับแต่นั้นเป็นต้นมาก็ไม่ปรากฏว่ามีการศึกษาพัฒนาการสถาปัตยกรรม
ในช่วงรัชกาลที่ ๗ โดยเฉพาะแต่อย่างใด จนถึงราว พ.ศ. ๒๕๓๒ ศาสตราจารย์ หม่อมราชวงศ์แน่งน้อย

ศักดิ์ศรี จึงเรียบเรียงเอกสารประกอบการสอน รายวิชาอนุรักษ์สถาปัตยกรรมและชุมชน เรื่อง

สถาปัตย์ใต้ร่มฉัตรพระปกเกล้าฯ