Page 14 - kpiebook65062

บทนำ

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. ๒๔๖๘ - พ.ศ. ๒๔๗๗) เป็นช่วงทศวรรษ
ที่เกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้นอย่างมากในสถาปัตยกรรมไทย ทั้งพัฒนาการวิชาชีพสถาปัตยกรรม

แนวความคิดในการออกกฎหมายควบคุมอาคารและการวางผังเมือง พัฒนาการในเทคนิควิทยาการ
ก่อสร้าง ตลอดจนรูปแบบสถาปัตยกรรมประเภทต่างๆ ทั้งอาคารสาธารณะ อาคารพักอาศัย และ
ศาสนสถาน ที่สะท้อนถึงบริบทของสังคมไทยที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างมากในช่วงเวลาเพียงสิบปี

แห่งรัชสมัย และมีผลกระทบสืบเนื่องอย่างลึกซึ้งยาวนานมาจนปัจจุบัน

หนังสือ สถาปัตย์ใต้ร่มฉัตรพระปกเกล้าฯ พัฒนาต่อยอดมาจากงานวิจัยเรื่อง พัฒนาการ

สถาปัตยกรรมในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. ๒๔๖๘ - พ.ศ. ๒๔๗๗)
โดยการสนับสนุนของสถาบันพระปกเกล้า มุ่งศึกษางานสถาปัตยกรรมที่เกิดขึ้นในช่วงรัชสมัย ให้เห็น
พลวัตของความเปลี่ยนแปลง ทั้งในความต้องการเชิงหน้าที่ใช้สอย รูปแบบ ผู้ออกแบบ เทคนิควิทยา

การก่อสร้าง ที่เกิดขึ้นท่ามกลางบริบทของสังคมร่วมสมัย การขยายตัวของเมือง การก่อตัวของวิชาชีพ
สถาปัตยกรรม ตลอดจนชีวิตเมืองสมัยใหม่ อันเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเข้าสู่สมัยใหม่

(Modernization) ของสยาม

ข้อจำกัดสำคัญในการศึกษาสถาปัตยกรรมในช่วงเวลาดังกล่าวที่ผ่านมา คือการผูกมัด
ความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองการปกครอง กับพัฒนาการในสถาปัตยกรรมไทย ทำให้ปี พ.ศ. ๒๔๗๕

กลายเป็นเส้นแบ่งในจินตภาพของสถาปัตยกรรมก่อนและหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
สถาปัตยกรรรมในช่วงสิบปีแห่งรัชสมัยกลายเป็นเพียงภาพสะท้อนของ “อวสานแห่ง

สมบูรณาญาสิทธิราชย์” ที่สืบเนื่องมาตั้งแต่รัชกาลก่อน และต่างไปจาก “สถาปัตยกรรมคณะราษฎร”
ในสมัยต่อมา อันเป็นลักษณะของทวิวิภาคเทียม (false dichotomy) ที่ละเลยปัจจัยอื่นๆ อันเป็น
บริบทของสถาปัตยกรรมในช่วงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวไปอย่างน่าเสียดาย

หนังสือเล่มนี้หลีกเลี่ยงลักษณะทวิวิภาคเทียมดังกล่าว โดยให้สถาปัตยกรรมและ
ความเปลี่ยนแปลงในสถาปัตยกรรมเป็นกรอบในการทำความเข้าใจความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ

สังคม การเมืองการปกครอง และวัฒนธรรมในช่วงรัชสมัย สถาปัตยกรรมช่วยสะท้อนให้เห็นพลวัต
ของสังคมในครั้งนั้นได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น ว่ามีความต่อเนื่องและความเปลี่ยนแปลงอย่างไร