Page 15 - kpi17968
P. 15
4
(Common Law หรือระบบกฎหมายที่ไม่เป็นลายลักษณ์) ต่อมา ในภาคพื้นยุโรป
ซึ่งใช้ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร (Civil Law) และในสหรัฐอเมริกา ก็ได้มี
การพัฒนาหลักการที่คล้ายคลึงกับหลักนิติธรรมนี้ คือ หลักนิติรัฐ (Legal State)
และหลักนิติกระบวน (Due Process of Law) ซึ่งมีรายละเอียดแตกต่างกัน แต่
ไม่ว่าจะเป็นหลักนิติธรรม นิติรัฐ หรือนิติกระบวน ก็ล้วนแล้วแต่มีจุดประสงค์
เหมือนกัน คือ คุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน และจำกัดอำนาจของรัฐ 3
ปัจจุบัน หลักนิติธรรม ถือเป็นหลักที่มีความสำคัญต่อการปกครองใน
4
ระบอบประชาธิปไตยเป็นอย่างมาก อย่างน้อยในสามมิติ ดังนี้
ประการที่หนึ่ง มิติในการใช้อำนาจอธิปไตยของประชาชน การปกครองใน
ระบอบประชาธิปไตย กำหนดให้ประชาชนเป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตยอย่างเสมอ
ภาคภายใต้กฎหมาย แต่ถ้าหากต่างคนต่างใช้อำนาจและอ้างสิทธิของตนเองโดย
ไม่เคารพกฎหมาย ไม่เคารพสิทธิของผู้อื่นแล้ว หรือใช้เสียงข้างมากโดยไม่เคารพ
กติกา ก็อาจเกิดความวุ่นวายในสังคมได้
ประการที่สอง มิติในการตรากฎหมาย กล่าวคือ การตรากฎหมายจำเป็น
ต้องเคารพหลักนิติธรรม โดยกฎหมายนั้นต้องเคารพสิทธิเสรีภาพของประชาชน
และมีการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐเพื่อให้เกิดความโปร่งใส ถ้าหากกฎหมายไม่
เป็นธรรม และไม่มีการบังคับใช้กับบุคคลทุกคนอย่างเท่าเทียมกันแล้ว ประชาชน
ก็จะไม่มีศรัทธาต่อกฎหมาย เป็นการทำลายคุณค่าของหลักนิติธรรม และเป็นการ
ขัดต่อหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
ประการที่สาม มิติการใช้อำนาจ ซึ่งการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
นั้น สิ่งที่สำคัญคือ องค์กรที่ใช้อำนาจรัฐ ตลอดจนเจ้าหน้าที่รัฐ จะใช้อำนาจตาม
2 วิสิฐ ญาณภิรัต. (2557). บริบทหลักนิติธรรมในต่างประเทศ. กรุงเทพฯ : สำนักงาน
ปลัดกระทรวงยุติธรรม หน้า 111
3 เรื่องเดียวกัน
4 การแสดงปาฐกถาเรื่อง “การปฏิรูปการเมืองภายใต้หลักนิติธรรม” โดย ศาสตราจารย์
ดร. บวรศักดิ์ อุวรรณโณ เนื่องในโอกาสวันสถาปนาศาลรัฐธรรมนูญ วันที่ 24 เมษายน พ.ศ.
2557 สืบค้นเมื่อวันที่ 20 เมษายน 2558 จาก www.isranews.org/thaireform-data-politics/
หลักการและเหตุผล
